Nauczanie i doskonalenie techniki: przyjmowanie piłki

Technika jest najważniejsza. Bo technika jest podstawowym narzędziem taktyki gry w piłkę nożną. Bo we współczesnym futbolu, gdzie nieustannie zawężamy i skracamy pole gry, gdzie podajemy i strzelamy pod presją pressingu wywieranego przez rywali, gdzie gramy na różnych nawierzchniach i w różnych butach – bez techniki ani rusz! Prezentujemy część wkładki z magazynu "Trener" dotyczącego nauczania przyjmowania piłki. Materiały pochodzą z książki Jerzego Talagi i Dariusza Śledziewskiego "Piłka nożna. Nauczanie i doskonalenie techniki".

Przyjęcia piłki
Opanowanie piłki będącej w ruchu i kontrola nad nią w zależności od położenia w stosunku do zawodnika oraz siły, z jaką styka się z powierzchnią ciała piłkarza, stanowią dość poważny problem. Przyjęcia piłki wykonywane wzorowo pozwalają na zwalnianie siły jej uderzenia amortyzując szkodliwe tego skutki, sprzyjają unikaniu i poprawianiu błędów oraz trafności decyzji w wyborze lepszego rozwiązania w ćwiczeniu, a co ważniejsze, w grze. Zasadniczo piłki przyjmowane są nogami i głową, jednak zdecydowano się w strukturze nauczania podzielić je ze względu na położenie piłki w stosunku do zawodnika w sposób, jaki przedstawia obrazek obok.

Ponieważ przyjęcia piłki wykonywane są takimi samymi powierzchniami stopy, jak przy uderzeniach – pomijamy je w opisie, natomiast kwalifikujemy je w odpowiednich grupach. Należy podkreślić, że właściwie rozumiane przyjęcia piłki nie istnieją same dla siebie, ale stanowią punkt wyjściowy do pewnego kompleksu ruchu, np. przyjęcie piłki jedną nogą powiązane jest z podaniem druga nogą. Łączone ruchy: przyjęcie – podanie – prowadzenie – strzał stanowią o płynności i szybkości działania tak zwanej "szybkiej techniki". W grze jednak występują również takie okoliczności, kiedy piłkę należy przyjąć i nie spieszyć się z jej rozegraniem (gra na czas, regulowanie tempa gry), pozwalanie partnerom na odpowiednie ustawienie na boisku (przy spalonym, powrocie do krycia przeciwnika, wybieganie na pozycje).

Przyjęcia piłki toczącej się po podłożu
Te rodzaje przyjęcia piłki należą do łatwiejszych. Opanowanie piłki zbliżającej się lub oddalającej od zawodnika z różną siłą i szybkością zależy również od rodzaju nawierzchni. Im bardziej jest ona zbliżona do standardu (równa, sucha), tym łatwiejsza do opanowania. Sytuacje utrudniają często warunki terenowe (nierówności na nawierzchniach, błoto, piach) lub atmosferyczne (wiatr, deszcz, lód, śnieg). Jak by jednak nie było, nauczając przyjęć piłki, należy dbać o dobre opanowanie techniczne.

Nauczanie:
– wielokrotne ruchy imitujące przyjęcia piłki toczącej i z powietrza (unoszenie i cofanie nogi);
– ćwiczenia oswajające lżejszymi piłkami, np. do siatkówki, przyjęcia piłek toczących, podbiciem od podłoża, z powietrza – w dwójkach (podania rękami przez partnera);
– przyjęcia piłki podanej nogą na podłożu;
– przyjęcia piłki po odbiciu od podłoża (podania rękami);
– przyjęcie piłki dorzuconej przez partnera na podłożu;
– przyjęcie piłki toczącej, po odbiciu od podłoża, z powietrza, na podłożu (podania piłki nogami);
– j.w. – z ćwierć- i półobrotem;
– j.w. – partner po podaniu piłki atakuje przyjmującego.

Przyjęcia piłki podeszwą
Stosowanie: Ten sposób przyjmowania piłki zalicza się do najczęściej stosowanych w czasie gry. Nie zalicza się również do najtrudniejszych, szczególnie piłek toczących się po podłożu. Stosowane jest przeważnie wtedy, gdy przeciwnik jest stosunkowo mało aktywny, pozostaje w pewnym oddaleniu, a piłka znajduje się na wprost przyjmującego.
Technika
Ciężar ciała na nodze podporowej ugiętej w kolanie, ręce odchylone w bok, noga przyjmująca piłkę jest ugięta w kolanie, uniesiona od biodra w górę, stopa rozluźniona w stawie skokowym, palce uniesione w górę, pięt w dół. Wielkość kąta: podeszwa-podłoże zależy od wielkości piłki, która jak wiemy jest wielkością stałą – chodzi o to, by piłka w momencie zetknięcia ze stopą nie mogła się przetoczyć pod podeszwą. Generalnie przy przyjęciach piłki chodzi przede wszystkim o zatrzymanie piłki i opanowanie w taki sposób, aby mogła być szybko wprowadzona w kolejną fazę ruchu, np.: prowadzenie – podanie – strzał.

Nauczanie: – przyjęcia piłki podanej przez partnera po podłożu;
– j.w. z dodaniem ruchu cofnięcia piłki zaraz po zatrzymaniu; – uderzenie piłki o ścianę – przyjęcia z samokontrolą ustawienia stopy i odpowiedniej amortyzacji;
– przyjęcia piłki podanej po podłożu;
– j.w. – po kilkumetrowym starcie do piłki;
– j.w. – z zaakcentowaniem fazy przyjęcia i fazy następnego ruchu (prowadzenia, podania);
– przyjęcia piłki dorzuconej rękami przez partnera;
– przyjęcia piłki uderzonej (podanej) nogą – podający atakuje przyjmującego.

Błędy:
– zbyt sztywne przyjęcie piłki (bez rozluźnienia nogi w stawie skokowym);
– zbyt wysokie uniesienie stopy ustawionej równolegle do podłoża;
– wysuwanie stopy zbyt daleko do przodu przy wyprostowanym kolanie;
– przyciskanie piłki (bez amortyzacji).

Przyjęcie piłki wewnętrzną częścią stopy

Stosowanie: W tym przyjęciu duża powierzchnia stopy styka się z piłką, co ułatwia asekurację, np. przy przyjęciu podeszwą można łatwiej zablokować piłkę przed przeciwnikiem. Ze względu na możliwość przyjęcia piłki na podłożu przy górnych uderzeniach z ćwierć- lub półobrotem, jest ono stosowane dość często i równocześnie sprawia duże trudności przeciwnikowi przy ewentualnym odbiorze.

Technika:
Ciężar ciała na nodze postawnej, ugiętej w kolanie, ułożenie rąk i tułowia w pierwszej fazie ruchu takie, jak przy uderzeniu piłki wewnętrzną częścią stopy, w następnej fazie stopa wysunięta lekko do przodu cofa się, amortyzując siłę uderzenia piłki rozluźnionym stawem skokowym.

Nauczanie: – ćwiczenia bez piłki: nauka ruchów nogi przyjmującej piłkę (wysuwanie i cofanie stopy ustawionej, jak przy uderzeniu piłki w.cz.st.);
– ćwiczenia w dwójkach: podania piłki po podłożu – przyjęcia z akcentem ruchu wysuwania i cofania stopy z zatrzymaniem piłki na wysokości i za nogą podporową;
– j.w. obiema nogami na zmianę;
– przyjęcia podanej piłki z ćwierćobrotem i zatrzymaniem;
– j.w. ćwierćobrót połączony z przepchnięciem piłki do wewnątrz;
– j.w. – z półobrotem;
– j.w. – przyjęcie piłki dorzuconej rękami przez partnera;
– j.w. – podający piłkę natychmiast atakuje przyjmującego;
– w małej grze: przyjęcie – podanie piłki.

Przyjęcie piłki zewnętrzną częścią stopy
Stosowanie: Przyjęcia piłki tym sposobem wykorzystywane są najczęściej przy uderzeniach z przodu lub z boku, przy czym często towarzyszy im zmiana kierunku ruchu, np. z ćwierćobrotem bez zatrzymania piłki po przyjęciu (przyjęcie zewnętrzną częścią stopy). Poruszanie się z piłką podczas i po przyjęciu jej ogranicza się do przeciwnika znajdującego się z przodu lub z boku przyjmującego (nogą zewnętrzną). Ten rodzaj przyjęcia piłki wykorzystywany jest najczęściej przez skrzydłowych i bocznych obrońców.

Technika
Przyjęcie piłki zewnętrzną częścią stopy: ciężar ciała przeniesiony jest na nogę podporową, ugiętą w kolanie, noga przyjmująca piłkę wysunięta i skrzyżowana z nogą podporową, skierowana zewnętrzną krawędzią do podłoża. W momencie zetknięcia stopy z piłką odwiedzenie jej na zewnątrz, a po wykonaniu ćwierć- lub półobrotu – prowadzenie lub podanie piłki.

Nauczanie: – przetaczanie piłki zewnętrzną częścią stopy prawą, lewą nogą na zmianę;
– przyjęcie z ćwierćobrotem piłki podanej dołem (po podłożu) przez partnera;
– przyjęcie po podaniu piłki z boku (w miejscu, w marszu, w biegu);
– przyjęcie ze skrzyżowaniem nóg i zatrzymaniem piłki przy stopie;
– j.w. bez zatrzymania piłki (z prowadzeniem piłki w kierunku skośnym lub bocznym);
– j.w. – przyjęcie piłki dorzuconej przez partnera;
– j.w. – z podającym partnerem, który atakuje przyjmującego;
– doskonalenie obu przyjęć w małych grach i w grze szkolnej.

Przyjęcia piłki z powietrza na podłożu

Technika przyjęć piłki z powietrza na podłożu wykonywanych podeszwą, wewnętrzną częścią stopy lub wewnętrznym podbiciem, nie różnią się od takich samych przyjęć w sytuacjach, kiedy piłka toczy się po podłożu. Identyczna jest przede wszystkim powierzchnia styku stopy z piłką, identyczne są również fazy całkowitego wykonania. Pozostaje różnica kierunku zbliżającej się piłki (po podłożu, z powietrza) i występujący w związku z tym stopień trudności. W metodyce nauczania tego rodzaju przyjęć zaleca się wykorzystywanie w ćwiczeniach dwójkowych podań piłki rękami.

Na zdjęciu widoczne są fazy przyjęcia piłki. Należy pamiętać, że w fazie zetknięcia piłki z podłożem, stopa rozluźniona w stawie skokowym "miękka" zatrzymuje piłkę, a nie dociska ją na podłożu z dużą siłą i energią. Podobną zasadę należy uwzględniać w nauczaniu prostych rodzajów przyjęć piłki z powietrza na podłożu.

Przyjęcia piłki w powietrzu

Przyjęcie piłki prostym podbiciem

Stosowanie: Przyjęcie piłki tym sposobem może być stosowane przy piłkach w locie (bardzo rzadko na podłożu) w okolicznościach, kiedy nie ma okazji do wykorzystania innego sposobu jej opanowania, przy stromym torze lotu, przy luźnym kryciu (przy ścisłym kryciu istnieje możliwość przekroczenia przepisu, faulu). Przyjęcie piłki w powietrzu przyśpiesza prowadzenie akcji i kombinacji.

Technika
Ciężar ciała na nodze podporowej, ugiętej w kolanie. Noga przyjmująca uniesiona od biodra w górę w kierunku nadlatującej piłki. Zetknięcie piłki z prostym podbiciem idzie w parze z obluźnieniem stopy i cofnięciem nogi w kierunku podłoża, początkowo z szybkością równą opadającej piłce, potem zwalniając siłę uderzenia, aż do upadku piłki przy nodze na podłożu. Cały ruch amortyzacji siły uderzenia jest szybki i niełatwy do opanowania.

Nauczanie: – ćwiczenia przygotowawcze: przyjęcia lekkiej piłki lekarskiej, uszatki, piłeczki tenisowej dorzucanej przez partnera;
– przyjęcia piłki podrzuconej samopodaniem przed siebie, po pierwszym odbiciu od podłoża;
– j.w. – piłka podana przez partnera;
– przyjęcie piłki dorzuconej przez partnera z dobiegiem (startem) do piłki;
– przyjęcie po pierwszym odbiciu piłki od podłoża;
– przyjęcie piłki przy ataku ze strony podającego;
– doskonalenie przyjęcia w małych grach, grze szkolnej.

Błędy:
– usztywnienie stawu skokowego w efekcie czego zamiast przyjęcia następuje odbicie piłki;
– brak właściwej synchronizacji w fazie amortyzacji i siły uderzenia z cofaniem nogi przyjmującej piłkę;
– odchylanie tułowia do tyłu.

Przyjęcie piłki wewnętrzną częścią stopy

Stosowanie: Przyjęcie piłki wewnętrzną częścią stopy wykorzystywane jest przede wszystkim w sytuacjach, kiedy tor jej lotu w końcowej fazie ma tendencję opadającą na podłoże. Zaletą tego przyjęcia, oprócz stosunkowo dużej powierzchni zetknięcia piłki ze stopą, jest możliwość zablokowania ciałem atakującego przeciwnika.

Technika
Ruchy jak przy przyjęciu piłki toczącej, z tym, że noga przyjmująca jest albo uniesiona w górę w pozycji zamachu tak, aby podudzie z podłożem tworzyło kąt około 45o, albo przy piłkach przyjmowanych po odbiciu od podłoża stopa nogi przyjmującej jest opuszczona i wyraźnie cofnięta.

Nauczanie:
– wielokrotne ruchy imitujące przyjęcie piłki z powietrza (unoszenie i cofanie nogi);
– ćwiczenia po podaniach rękami lżejszych piłek w dwójkach; – przyjęcia w powietrzu piłki dorzuconej rękami przez partnera; – j.w. – po dobiegu do podawanej piłki;
– partner podaje piłkę tak, by spadała łagodnym łukiem – przyjęcie po pierwszym odbiciu piłki od podłoża;
– przyjęcie piłki z powietrza na podłożu z cofniętą nogą;
– j.w. – podający atakują przyjmującego.

Błędy:
– zbyt wolne lub zbyt szybkie cofanie nogi z piłką w powietrzu; – zbyt wysokie unoszenie stopy przy przyjęciu piłki odbitej od podłoża.

Przyjęcie piłki udem

Stosowanie: Przyjęcie piłki udem rzadziej występuje w grze, stosowane jest przy stromym locie piłki, przy luźnym kryciu w czasie wiatru, deszczu, w trudnych warunkach terenowych.

Technika
Ciężar ciała, jak przy innych przyjęciach. Nogę przyjmującą (udo) w celu amortyzacji lecącej piłki należy wysunąć w górę, nieco powyżej kąta prostego, a w momencie zetknięcia cofnąć w taki sposób, by piłka nie odbiła się od uda, ale łagodnie upadła na podłoże.

Nauczanie:
– podrzucanie piłki z nogi na nogę w kierunku w marszu; – lekkie uderzanie piłki rękami o ścianę – przyjęcia piłki udem ze szczególną uwagą na amortyzację;
– przyjęcia piłki dorzuconej przez partnera;
– j.w., ale piłka dorzucona w taki sposób, by przyjmujący podbiegł kilka kroków do przyjęcia;
– przyjęcia przy ataku ze strony podającego.
Błędy: Przyjęcie piłki udem należy do łatwiejszych w nauczaniu, dlatego oprócz uderzeń piłki bez amortyzacji lub z za małą, więcej błędów nie występuje.

Przyjęcie piłki zewnętrznym podbiciem

Stosowanie: Ten sposób przyjęcia wykorzystuje się przy piłkach lecących z boku.
Technika
Noga przyjmująca piłkę krzyżuje się w charakterystyczny sposób z nogą postawną, stopa lekko rozluźniona „zagarnia” piłkę w bok, zmieniając kierunek ustawienia tułowia i ruchu z piłką, palce stopy skierowane w dół.

Nauczanie: – wielokrotne ruchy ze skrzyżowaniem nóg imitujące przyjęcie piłki;
– ćwiczenia przyjęcia po podaniach piłki dorzuconej przez partnera;
– j.w. – po dobiegu do piłki;
– j.w. – z łączeniem ruchu przyjęcia ze zmianą kierunku piłki;
– j.w. – podający atakuje przyjmującego piłkę;
– doskonalenie przyjęcia w różnych formach gry.

Przyjęcie piłki piętą

Stosowanie: Przyjęcie to ze względu na ograniczoną kontrolę wzrokową i skomplikowane ruchy zaliczane jest do trudniejszych. Jest wykonywane w sytuacjach, kiedy piłka przelatuje górą lub obok zawodnika, któremu w tym momencie trudno zmienić położenie.

Technika
Przyjęcie piłki piętą graniczy z uderzeniem. Lecąc z boku lub nad zawodnikiem, często bez kontroli wzrokowej, piłka przemieszczona jest piętą z powrotem przed siebie. Zawodnik w biegu w momencie przyjęcia wychyla się w przód, noga przyjmująca od biodra, ugięta w kolanie. W odpowiednim momencie, bardzo trudnym do oceny, następuje zetknięcie pięty z piłką.

Przyjęcie piłki klatką piersiową

Stosowanie: Przyjęcie klatką piersiową ze względu na dużą powierzchnię zetknięcia z piłką i niezbyt skomplikowane ruchy stosowane jest przy jej locie z dużą siłą. Wykonywane jest często podczas deszczu lub wiatru, kiedy przyjęcia nogą są trudniejsze.

Technika. Ciężar ciała spoczywa na obu nogach ugiętych w kolanach, w małym wykroku. Klatka piersiowa najpierw lekko wysunięta w przód, ramiona cofnięte. W momencie zetknięcia piłki z powierzchnią, klatka piersiowa cofa się i przez to skutecznie amortyzuje siłę uderzenia, a piłka spada pod nogi.

Nauczanie: – przyjęcia piłki lekarskiej lub uszatki dorzucanej do partnera;
– podrzut piłki – przyjęcie;
– j.w. – piłka dorzucona przez partnera;
– przyjęcie piłki uderzonej o podłoże przez partnera;
– przyjęcie piłki uderzonej j.w. z ćwierćobrotem;
– przyjęcie piłki po podaniu i ataku ze strony przeciwnika.

Błędy:
– zbyt późne cofnięcie klatki piersiowej lub niecofnięcie jej w momencie styku z piłką;
– uderzenie piłki zamiast amortyzacji

Przyjęcie piłki głową

Stosowanie: Przy opanowywaniu piłek lecących górą stosuje się najczęściej przyjęcia głową w miejscu lub w wyskoku w sytuacjach, kiedy należy przejść do gry podaniami po podłożu. Jest to trudny element techniki, szczególnie przy przyjęciach piłki w wyskoku i w walce a przeciwnikiem.
Technika
Przy przyjęciu piłki w miejscu ciężar ciała rozmieszczony równolegle na obu nogach ugiętych w kolanach. W momencie przyjęcia piłki wspięcie na palcach i wyprost tułowia, ręce ugięte w łokciach, odchylenie tułowia do tyłu – zdecydowane ugięcie kolan – mięśnie karku obluźnione. Piłka po zetknięciu z powierzchnią czoła upada przed ćwiczącym.
Przy przyjęciu piłki w wyskoku najważniejszym momentem jest zharmonizowanie wyskoku z odbicia obunóż lub z jednej nogi, z położeniem piłki w powietrzu. Właściwe przyjęcie piłki, podobnie jak przy uderzeniu, powinno nastąpić w najwyższej fazie lotu tułowia lub nieco później (ułamek sekundy). Tak, jak przy przyjęciu piłki stojąc, bardzo ważne jest obluźnienie mięśni karku. W obu przypadkach kontakt piłki z czołem zbliżony jest do "hamowania" siły uderzenia.
Nauczanie:
– utrzymując piłkę na czole – ugięcie nóg w kolanach;
– podrzut lekkiej piłki (do siatkówki) – przyjęcie w miejscu stojąc;
– żonglerka piłki głową przeplatana przyjęciem;
– podanie piłki przez partnera – przyjęcie;
– powtórzenie tych ćwiczeń piłką nożną;
– przyjęcie piłki po dobiegu;
– podrzut piłki, przyjęcie w wyskoku z miejsca;
– j.w. – z rozbiegu;
– podanie piłki łagodnym łukiem przez partnera – przyjęcie w wyskoku;
– j.w. – piłka podana wysokim łukiem;
– przyjęcia piłki w miejscu i w wyskoku – partner podający atakuje przyjmującego.

Błędy:
– przy przyjęciach stojąc usztywnienie stawów i napięcie mięśni nóg oraz karku;
– odbijanie piłki zamiast amortyzacji;
– za wczesny lub za późny wyskok do piłki.

Przyjęcie piłki podudziem (goleniami) po odbiciu piłki od podłoża
Stosowanie: Przyjęcie to stosowane jest najczęściej w trudnych warunkach atmosferycznych lub terenowych na śliskim podłożu, po deszczu, na śniegu, błocie. W takich warunkach szczególnie przydaje się opanowanie piłki w wykorzystaniu większej powierzchni zetknięcia aniżeli jedna noga.

Technika
Ciężar ciała rozmieszczony równomiernie na obu nogach, stopy ustawione równolegle do siebie. Obniżenie środka ciężkości przez ugięcie nóg w kolanach i uniesienie pięt od podłoża oraz mały doskok do przodu.

Nauczanie:
– próby kilku doskoków bez piłki;
– podanie piłki oburącz przez partnera tak, aby odbiła się od podłoża małym "kozłem", przyjmujący z doskoku zatrzymuje ją goleniami;
– podrzut piłki, dobieg – doskok – przyjęcie;
– przyjęcie piłki podanej górą;
– przyjęcie piłki odbitej od ściany;
– podanie piłki górą przez partnera i zaatakowanie przyjmującego.

Błędy:
– przy przyjęciu zamiast rozluźnienia uderzenie piłki goleniami (odbicie);
– za małe ugięcie nóg w kolanach;
– zbyt szerokie ustawienie stóp;
– uderzenie piłki kolanami.

Pobierz magazyn "Trener"!