| Piłka nożna

Zawiły świat transferów. Czego nie widać na pierwszy rzut oka?

(fot. Getty Images/PAP)
(fot. Getty Images/PAP)
Dawid Król

W futbolu nastał czas przygotowań do sezonu, ale i wytężonej pracy, szczególnie pod kątem przeprowadzania transferów. Kluby szukają wzmocnień, pozyskują nowych zawodników. Przybliżmy jak ten proces wygląda od środka i dlaczego jest o wiele bardziej skomplikowany niż może się wydawać na pierwszy rzut oka.

DALSZĄ CZĘŚĆ PRZECZYTASZ POD REKLAMĄ

Trzy podstawy transferu

Zawiłości letnich operacji na łamach "The Independent" wyjaśnił Jake Cohen – adwokat sportowy, który pośredniczył przy wielu transakcjach w futbolu. W trakcie negocjacji transferowych równocześnie rozgrywają się trzy, równie ważne, gry między stronami sprzedaży. Po pierwsze były i przyszły klub piłkarza muszą ustalić kwotę, za którą zawodnik zostanie sprzedany. Dwa kolejne aspekty dotyczą już zespołu, który gracza pozyskuje.

Kupiec musi ustalić indywidualne warunki umowy z zawodnikiem, ale także dogadać się co do prowizji z agentem piłkarza. Czasem ta zasada znajduje wyjątki. Przykładem Mino Raiola, który przy sprzedaży w 2016 roku Paula Pogby z Juventusu do Manchesteru United zarobił aż 25 milionów euro. Procent od zbycia pomocnika zapewnił sobie już wcześniej, bo w 2012 roku, kiedy Francuz jako wolny agent dołączył do drużyny z Turynu.

W teorii przepisy UEFA zabraniają kontaktowania się z piłkarzem bez uzyskania zezwolenia obecnego klubu. W praktyce zakazy są obchodzone na różne sposoby, aby zbadać, czy gracz jest w ogóle zainteresowany transferem. To ryzykowna gra, bowiem może doprowadzić nawet do skargi do UEFA na nielegalne działania rynkowe potencjalnego kontrahenta. Tak było choćby w wypadku Virgila van Dijka i Liverpoolu, choć gracz ostatecznie i tak trafił do miasta Beatlesów.

Reprezentowanie wielu stron

Wspomniany wcześniej Raiola jest świetnym przykładem na to, jak jedna osoba może wpływać na transfer. Szerokie kontakty Holendra o włoskich korzeniach sprawiają, że jego zawodnicy trafiają raczej tam, gdzie agent ma interes. Tak było w wypadku przenosin Romelu Lukaku do Manchesteru United w 2017 roku. Wtedy działał także jako reprezentant Czerwonych Diabłów, który miał na celu przeprowadzenie transferu.

Virgil van Dijk (fot. Getty Images)
Virgil van Dijk (fot. Getty Images)
(fot. FA)
(fot. FA)

Efekt jest taki, że pieniądze, którzy agenci otrzymują za pośredniczenie przy transakcjach, stale rosną. Na powyższej grafice przedstawiono kwoty, jakie kluby z Premier League zapłaciły reprezentantom piłkarzy w letnim okienku transferowym w 2017 roku.

Ruchy przed otwarciem okienka

Często wielkie transfery są przeprowadzane i ogłaszane jeszcze przed oficjalnym otworzeniem okienka. Tak było w wypadku Bernardo Silvy, który przed rokiem trafił do Manchesteru City, ale proceder w znacznej mierze dotyczy też zawodników spoza Europy. Niegdyś AC Milan pozyskał w ten sposób Alexandre Pato, a w ostatnich latach Real Madryt Viniciusa Juniora czy Rodrygo.

Dla funkcjonowania drużyny takie ruchy nie mają większego znaczenia, bo do nowego zespołu i tak mogą dołączyć dopiero wraz z początkiem kolejnego okienka transferowy – 1 lipca lub stycznia. Mimo to takie ruchy mogą przysparzać i w praktyce przysparzają wielu korzyści, przede wszystkim fiskalnych.

Zamknięcie transferu w trakcie sezonu często sprawia, że inaczej patrzy na niego też fiskus, który podpina operację pod wcześniejszy lub późniejszy okres rozliczeniowy. Działa to również na marketing i wyniki finansowe, stanowiąc część tego, co nazywa się czasem "elastyczną księgowością".

W ten sposób na przykład FC Barcelona, który w 2014 roku sprzedał Cesca Fabregaasa w czerwcu, przypisał ten ruch do sezonu 2013/14. Efekt? Hiszpan figurował jako sprzedaż wcześniej, a klub odnotował w tamtym sezonie i w rozliczeniach ze skarbówką, i w sprawozdaniach publikowanych oficjalnie.

Nie obywa się oczywiście bez sytuacji odwrotnych – tu główną rolę odgrywa marketing. Jeśli na przykład klub po sezonie zmienia sponsora tytularnego na koszulkach lub producenta odzieży, woli zaprezentować go wtedy, kiedy może na tym skorzystać też nowy partner.

Z drugiej strony ogłaszanie transferu wcześniej też może mieć pozytywny wpływ na marketing. Przykładem ściągnięcie Viniciusa przez Real Madryt. Królewscy pozyskali Brazylijczyka za 45 milionów euro już w marcu 2017 roku, ale do klubu dołączył dopiero tego lata. W efekcie przez kilkanaście miesięcy informacje o rekordowym transferze i przeniesieniu do Europy "budowały" nazwisko młodego napastnika.

Alexandre Pato (fot. Getty Images)
Alexandre Pato (fot. Getty Images)

"Transfery zwracają się z koszulek"

Jednym z najczęściej powtarzanych mitów odnośnie transferów jest to, że kwoty wydane na zawodników zwracają się w postaci pieniędzy zarobionych na sprzedaży koszulek. W praktyce nie ma to wiele wspólnego z prawdą.

Kluby zarabiają oczywiście na koszulkach, ale nie wynika to tylko ze sprzedaży detalicznej – egzemplarz po egzemplarzu – ale umów sponsorskich zawieranych z producentem odzieży. Dla przykładu Barcelona na mocy nowego kontraktu będzie otrzymywać 100 milionów funtów rocznie od firmy, która dostarcza jej koszulki.

Kluby zapewniają też sobie na ogół odsetek od sprzedaży koszulek. Najczęściej wynosi on od dziesięciu do około piętnastu procent od pojedynczej sztuki. W tym wypadku transfer zawodnika sprawia, że jego nowy zespół rzeczywiście zyskuje, ale zwrócenie nakładu na transfer w ten sposób jest niemal niemożliwe. Jakość posiadanych piłkarzy wpływa jednak na wartość zawieranych umów.

Nasser Al-Khelaifi i Neymar (fot. Getty Images)
Nasser Al-Khelaifi i Neymar (fot. Getty Images)

A jak to jest z wypożyczeniami?

Nazwa "wypożyczenie" to kolokwializm wynikający z pewnego uproszczenia i zwyczaju językowego. W rzeczywistości kluby nie "wypożyczają" piłkarzy, ale przeprowadzają transfery czasowe, które prawnie są obwarowane podobnymi warunkami co transfery definitywne.

Oznacza to tyle, że zawodnik nie może zostać wypożyczony bez swojej zgody. Z nowym klubem podpisuje osobną umowę, bo przez czas wypożyczenia to on jest jego pracodawcą, dopiero potem wraca do starego klubu, z którym musi się związać. Często w takich kontraktach zawarte są dodatkowe warunki, jak zobowiązanie do przejścia do danego klubu, jeśli ten zdecyduje się go wykupić i tym podobne. Tak jest na przykład w wypadku Jamesa Rodrigueza. "Bayern może go wykupić z Realu Madryt po sezonie 2018/19", czytamy często. W praktyce Bawarczycy mogą tak zrobić, bo zgodził się na to także sam piłkarz.

James Rodriguez (fot. Getty Images)
James Rodriguez (fot. Getty Images)

Kiedy to tak naprawdę kosztuje?

O transferach przywykło się mówić jak o operacjach jednorazowych. W rzeczywistości kwoty płacone za piłkarzy z punktu widzenia rozliczenia fiskalnego nie są dla klubów problemem jednego okienka. Operacje są amortyzowane na czas trwania pierwszego kontraktu piłkarza. Innymi słowy – jeśli ktoś wyda na zawodnika 150 milionów euro w jednym okienku, a podpisał z nim pięcioletni kontrakt, na poczet pierwszego okienka przypisuje się tylko 30 milionów z tej kwoty.

To sprawia, że kluby są w stanie elastycznie budować strategię. Tak w 2017 roku zrobiło Paris Saint-Germain. Francuzi ściągnęli Neymara za 222 miliony euro, ale jego transfer zostanie rozbity na kilka lat rozliczeniowych. Dzięki temu są w stanie sprostać wymaganiom Finansowego Fair-Play i uwzględniać planowane zyski w wyniku obecności Brazylijczyka w Paryżu (wśród nich renegocjacja umowy sponsorskiej z producentem odzieży) w kilkuletniej strategii.

Czasem z tego powodu przeprowadza się też pozorne wypożyczenia. To znaczy transfer czasowy z obowiązkiem przeprowadzenia transferu definitywnego w kolejnym roku – PSG zrobiło tak z Kylianem Mbappe. Wydane na młodego Francuza 180 milionów euro będzie więc uwzględniane w rozliczeniach finansowych klubu dopiero od obecnego roku.

Wreszcie czasowość transferu odnosi się również do kupujących. Zazwyczaj kwoty płacone za piłkarze rozdzielane są na raty, tak aby zachować pełną płynność finansową. Sprzedający godzą się na to, zazwyczaj utrzymując trochę większe pieniądze niż w wypadku otrzymania całej kwoty w jednym okienku. Znakomitym przykładem są transfery Realu Madryt. W 2013 roku Królewscy pozyskali na przykład Garetha Bale'a – w razie zapłaty od razu Tottenham dostałby od nich 93 miliony euro, przy spłacie ratalnej 101 milionów.

Kylian Mbappe (fot. Getty Images)
Kylian Mbappe (fot. Getty Images)

Czym są klauzule odkupu

W mediach często pojawia się termin "klauzule wykupu", tak naprawdę mowa jednak o różnych typach zapisów kontraktowych. Z reguły zastosowanie klauzuli wykupu zobowiązuje klub do sprzedaży zawodnika, jeśli ktoś wniesie za niego ofertę o odpowiedniej wysokości, ale sposób w jaki do tego dochodzi potrafi być diametralnie różny.

W Anglii czy Włoszech klauzule wykupu nie są obligatoryjne, stanowią tylko dodatkowe postanowienia umowne. Klub "musi", ale nie musi sprzedać zawodnika. Oznacza to tyle, że jeśli ktoś wniesie ofertę o odpowiedniej wysokości, a zespół zawodnika nie sprzeda, będzie zmuszony zapłacić karę umowną. Jeśli takiej nie przewidziano gracz będzie mógł domagać się unieważnienia kontraktu i odszkodowania na drodze sądowej. W każdym razie zaoferowanie odpowiedniej ceny nie powoduje, że automatycznie dochodzi do transferu.

Inaczej jest w Hiszpanii, gdzie klauzule wykupu są obowiązkowe i nie dotyczą tylko piłkarzy. W praktyce mowa raczej o specyficznym typie wypowiedzenia niż klauzuli wykupu. Sam zawodnik uiszcza za siebie pieniądze w federacji i wówczas staje się wolny. Tak było w zeszłym roku z Neymarem, który otrzymał od Paris Saint-Germain 222 miliony euro i stał się wolnym agentem, aby chwilę potem związać się z francuskim klubem.

Rzecz dotyczyła również Julena Lopeteguiego, selekcjonera Hiszpanów przed mundialem. Szkoleniowiec miał klauzulę wykupu w wysokości dwóch milionów euro, a z tego skorzystał Real Madryt. Kiedy dochodzi do takiej sytuacji były pracodawca zawodnika czy trenera nie jest w stanie zrobić nic – musi pogodzić się z tym, że dana osoba nie będzie już z nim związana. Trzeba jednak zaznaczyć, że i on bierze udział w konstruowaniu klauzuli, a przede wszystkim ustalaniu jej kwoty.

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby i w Hiszpanii zawierać tradycyjne klauzule odkupu obok tych obligatoryjnych, ale w praktyce nie stosuje się takich rozwiązań. Z kolei we Francji w kontraktach piłkarzy nie stosuje się klauzul, ale łatwo to ominąć, podpisując poboczne umowy cywilne, niekoniecznie notowane w federacji. Nad Loarą, jak i w Polsce, panuje bowiem zasada swobody kontraktowej.

Luis Figo (fot. Getty Images)
Luis Figo (fot. Getty Images)
Transferowe lato. Kiedy ruszy domino?
fot. PAP/EPA
Transferowe lato. Kiedy ruszy domino?

Zobacz też
Trwa faza pucharowa KMŚ. Sprawdź wyniki 1/2 finału i datę finału
Klubowe Mistrzostwa Świata: drabinka turniejowa, pary i terminarz fazy pucharowej

Trwa faza pucharowa KMŚ. Sprawdź wyniki 1/2 finału i datę finału

| Piłka nożna 
KMŚ 2025: sprawdź wyniki i terminarz turnieju
KMŚ 2025 – terminarz, wyniki, tabele klubowych mistrzostw świata [AKTUALIZACJA]

KMŚ 2025: sprawdź wyniki i terminarz turnieju

| Piłka nożna 
Fenomenalne decyzje Marciniaka w meczu PSG z Realem
Szymon Marciniak doskonale wiedział, kiedy nie gwizdać w meczu PSG - Real. (zdjęcie: Getty Images)
polecamy

Fenomenalne decyzje Marciniaka w meczu PSG z Realem

| Piłka nożna 
Klęska Realu Madryt! Piłkarze PSG nie mieli litości [WIDEO]
ddd

Klęska Realu Madryt! Piłkarze PSG nie mieli litości [WIDEO]

| Piłka nożna 
Okienko transferowe: sprawdź najciekawsze letnie transfery
Okienko transferowe znów otwarte! Sprawdź najciekawsze ruchy (fot. Getty)

Okienko transferowe: sprawdź najciekawsze letnie transfery

| Piłka nożna 
Hit KMŚ z Marciniakiem. Real przy nim wygrywa, PSG ma lepszy bilans
Kylian Mbappe miał pretensje do Szymona Marciniaka zarówno wtedy, gdy grał w barwach PSG, jak i wtedy, gdy był już zawodnikiem Realu. (zdjęcie: Getty Images)
polecamy

Hit KMŚ z Marciniakiem. Real przy nim wygrywa, PSG ma lepszy bilans

| Piłka nożna 
Sędziował mecz Legia – Real, będzie sędziować Legia – Aktobe
Jeden z arbitrów wyznaczonych do pracy w czwartkowym meczu Legia – Aktobe sędziował mecz Legia – Real Madryt w Lidze Mistrzów przy pustych trybunach w 2016 rok. Był nim Ivo Nadvornik (zdjęcie: Getty Images)

Sędziował mecz Legia – Real, będzie sędziować Legia – Aktobe

| Piłka nożna 
Z Górnika na podbój Danii. "Mogą zarobić na nim więcej niż wydali"
Dominik Sarapata (fot. Getty Images)

Z Górnika na podbój Danii. "Mogą zarobić na nim więcej niż wydali"

| Piłka nożna 
Ronaldo otworzył muzeum. Pierwszy taki przypadek
Cristiano Ronaldo (fot. Getty Images)

Ronaldo otworzył muzeum. Pierwszy taki przypadek

| Piłka nożna 
Kapitalne gole! Poznaliśmy finalistę KMŚ [WIDEO]
Joao Pedro ukrywał radość po golu przeciwko swojemu byłemu klubowi (fot. Getty).

Kapitalne gole! Poznaliśmy finalistę KMŚ [WIDEO]

| Piłka nożna 
wyniki
terminarz
Wyniki
09 lipca 2025
Piłka nożna

Francja

Walia

Anglia

Holandia

08 lipca 2025
Piłka nożna

Polska

Szwecja

Niemcy

Dania

07 lipca 2025
Piłka nożna

Portugalia

Włochy

Hiszpania

Belgia

06 lipca 2025
Piłka nożna

Szwajcaria

Islandia

Norwegia

Finlandia

05 lipca 2025
Piłka nożna

Francja

Anglia

Walia

Holandia

Terminarz
dzisiaj
Piłka nożna

Finlandia

19:00

Szwajcaria

Norwegia

19:00

Islandia

jutro
Piłka nożna

Włochy

19:00

Hiszpania

Portugalia

19:00

Belgia

12 lipca 2025
Piłka nożna

Polska

19:00

Dania

Szwecja

19:00

Niemcy

13 lipca 2025
Piłka nożna

Anglia

19:00

Walia

Holandia

19:00

Francja

Polecane
Najnowsze
Euro 2025 kobiet: Francja – Walia [MECZ]
Euro 2025 kobiet: Francja – Walia [MECZ]
| Piłka nożna / Euro 2025 kobiet 
Francja – Walia. EURO 2025 kobiet, St. Gallen – grupa D. Transmisja online na żywo w TVP Sport (09.07.2025)
Trwa faza pucharowa KMŚ. Sprawdź wyniki 1/2 finału i datę finału
Klubowe Mistrzostwa Świata: drabinka turniejowa, pary i terminarz fazy pucharowej
Trwa faza pucharowa KMŚ. Sprawdź wyniki 1/2 finału i datę finału
| Piłka nożna 
Euro 2025 kobiet: Francja – Walia [SKRÓT]
Francja – Walia. EURO 2025 kobiet, St. Gallen – grupa D
Euro 2025 kobiet: Francja – Walia [SKRÓT]
| Piłka nożna / Euro 2025 kobiet 
KMŚ 2025: sprawdź wyniki i terminarz turnieju
KMŚ 2025 – terminarz, wyniki, tabele klubowych mistrzostw świata [AKTUALIZACJA]
KMŚ 2025: sprawdź wyniki i terminarz turnieju
| Piłka nożna 
Fenomenalne decyzje Marciniaka w meczu PSG z Realem
Szymon Marciniak doskonale wiedział, kiedy nie gwizdać w meczu PSG - Real. (zdjęcie: Getty Images)
polecamy
Fenomenalne decyzje Marciniaka w meczu PSG z Realem
Fot. TVP
Rafał Rostkowski
Klęska Realu Madryt! Piłkarze PSG nie mieli litości [WIDEO]
ddd
Klęska Realu Madryt! Piłkarze PSG nie mieli litości [WIDEO]
| Piłka nożna 
Sportowy wieczór (09.07.2025)
Sportowy wieczór (09.07.2025) [transmisja na żywo, online, live stream]
nowe
Sportowy wieczór (09.07.2025)
| Sportowy wieczór 
Do góry