Formuła 1. Doktor Martin i pan Lauda. 46 lat od piekła na Nurburgring

Czytaj też: Verstappen wygrał Grand Prix na oczach... ćwierć miliona rodaków!

Najgorsze wypadki w historii F1. Senna, Lauda, Kubica [WIDEO]

Czytaj też

Najgorsze wypadki w historii F1. Senna, Lauda, Kubica [WIDEO]

Obraz utrwalony na całe życie

Poniedziałek, 2 sierpnia 1976 roku. Siódma rano. Doktor w kitlu wchodzi do jednej z sal szpitala uniwersyteckiego. Pracuje tutaj od dwóch lat. Ma 32. Urodził się 11 marca 1944 roku w Waldenburgu. Do szkoły uczęszczał w Ludwigshafen, studia medyczne ukończył na Uniwersytecie Johannesa Gutenberga w Moguncji. Praktykę lekarską robił w Ludwigshafen, tam też otrzymał pierwszą posadę, zanim przeniósł się na przeciwny brzeg.

To będzie jedno z najtrudniejszych wyzwań w lekarskiej karierze. I najgłośniejsze. Rozgłos zapewni mu nazwisko pacjenta i okoliczności zdarzenia.

– Nie oglądałem niedzielnego wyścigu. W poniedziałek rano poszedłem do szpitala i zacząłem pracę w oddziale intensywnej terapii. Wtedy po raz pierwszy zobaczyłem Nikiego. Nie zapomnę nigdy tej chwili. Jego poparzona głowa była przeraźliwie spuchnięta, przez nos wprowadzono mu rurę do intubacji. Ale mieliśmy z nim kontakt – odtwarzał tamten poniedziałek po 43 latach w rozmowie z TVPSPORT.PL.

Nadal ma przed oczyma obraz leżącego w łóżku, choć minęło bez mała pół wieku. Spuchnięta głowa przybrała takie rozmiary, że z trudem mieściła się w linii ramion.

Najgorsze wypadki w historii F1. Senna, Lauda, Kubica [WIDEO]

Czytaj też

Najgorsze wypadki w historii F1. Senna, Lauda, Kubica [WIDEO]

"On nie przetrwa tej nocy"

W niedzielę Lauda pędził z prędkością ponad 200 km/h czerwonym bolidem Ferrari. Wcześniej zmienił opony z deszczówek na slicki, bo zaczęło się wypogadzać, a przedtem niebo nad torem płakało. Jakby ostrzegawczo. Nordschleife, ponad 20-kilometrowa pętla, zabrała w poprzednich latach i miesiącach już 39 istnień.

– Jego bolid uderzył w barierę, odbił się, uderzył moje auto i zepchnął mnie o 20 metrów. Wyskoczyłem i pobiegłem mu pomóc. Było ciężko, bolid płonął, a Lauda był uwięziony – relacjonował przerażony Guy Edwards, jeden z kierowców, którzy przybyli z ratunkiem. Pomagał im pracownik obsługi technicznej, znaleźli gaśnicę.

Po kilku minutach dotarły służby medyczne. Kierowca leżał na trawie, już w ambulansie, potem w szpitalu w Adenau, następnie w Ludwigshafen. Mumię, którą był mistrz świata Formuły 1, wyjmowało z karetki dwóch sanitariuszy. Trzeci trzymał kroplówkę. A później Austriak został przetransportowany do sąsiedniego Mannheim. Przebył taką drogę jak dr Martin. Z Ludwigshafen na drugą stronę rzeki.

– Nie wiedziałem o wypadku, nie wiedziałem też, że Nikiego przewieziono z oddziału leczenia oparzeń w szpitalu w Ludwigshafen do naszego oddziału intensywnej opieki medycznej w klinice w Mannheim. Wszelkie informacje o stanie zdrowia otrzymałem w poniedziałek rano. W tamtym czasie wielu pacjentów z urazami wdechowymi nie miało szans. Rokowania były złe – opowiada dr Martin.

To dlatego Marlene, pierwsza żona Laudy, usłyszała w niedzielę wieczorem: "on nie przetrwa tej nocy". Przyleciała prywatnym samolotem z Wiednia do Kolonii, potem gnała do Mannheim, by czuwać przy mężu. – Spędziła przy nim wiele czasu – opowiadała dziennikarzom jedna z pielęgniarek. A Niki tę noc przetrwał i trafił nazajutrz w ręce Eike Martina.

To bolesne, ale Niki zawsze dawał znak

– To dla mnie całkiem inne doświadczenie przy leczeniu tego rodzaju obrażeń. Normalnie nie traktowaliśmy pacjentów jak Nikiego. Jest jednym z niewielu, którzy przeżyli tak ciężkie urazy dróg oddechowych, ponieważ był przytomny i nie prowadziliśmy wentylacji mechanicznej, tylko wspieraliśmy oddychanie spontaniczne – zdradza jeden z wybawców.

W poniedziałek rano tytuł w lokalnej gazecie "Mannheimer Morgen" krzyczał: "Życie Nikiego Laudy na krawędzi". Tak stan określił inny z lekarzy, doktor Klaus Peter, oddając całą powagę sytuacji.

Dr Martin wymienia listę obrażeń: – Niki był zaintubowany przez nos aż do tchawicy przez pięć dni. Płomienie i dym uszkodziły drogi oddechowe. Potrzebował permanentnego odsysania z płuc. To bardzo bolesne, szczególnie, jeśli jesteś przytomny. Przeszedł sedację (przyp. pacjent jest uspokojony za pomocą leków), ale odpowiadał. Nieprawdopodobnie z nami współpracował, kiedy musieliśmy przeprowadzać odsysanie przez tchawicę. Do jego dróg oddechowych dostało się wiele toksycznych substancji.

W obawie przed infekcją patogenami kierowca toczył bój ze śmiercią w pomieszczeniu o najwyższej sterylności, z podwójną ochroną. Doktorzy, cały personel szpitalny, musieli strzec czystości tego miejsca jak oka w głowie. Doktor pewnego dnia odebrał telefon. To dzwonił austriacki piosenkarz Peter Alexander. Przekazał: "powodzenia, szybkiego powrotu do zdrowia". Odbierali wiele telefonów. – Bardzo dużo osób dzwoniło, żeby porozmawiać z Nikim. Ale podczas pobytu w oddziale intensywnej terapii zablokowaliśmy wszelkie połączenia – zapewnia doktor.

– Przechodził katusze. Co pół godziny lekarze penetrowali organizm i oczyszczali ze wszystkiego, co dostało się, kiedy przez kilkadziesiąt sekund czekał na ratunek w płonącym bolidzie. Czarna wydzielina z płuc przyprawiała o mdłości i budziła zwątpienie, czy naprawdę się uda. Czy pozostanie w świecie żywych. Leki przeciwbólowe mogły tylko złagodzić cierpienia. Przez cały czas była przy nim żona. – Pozwoliliśmy jej przebywać blisko łóżka w oddziale intensywnej terapii. Spędzała z Nikim tak wiele czasu, ile tylko mogła – opowiada doktor. I przechodzi do szczegółów terapii.

– Obrażenia dróg oddechowych były największym problemem. Odsysanie płuc przeprowadzaliśmy 30 razy dziennie. Podczas wypadku wdychał wyziewy ze spalonego materiału, płonącego samochodu, z dymu. To bolesna czynność. Ale on zawsze dawał znak, kiedy jego płuca były pełne wysięku – opisuje procedurę niemiecki lekarz.

Austriackiemu mistrzowi kierownicy pomagał wynalazek Forresta Birda, amerykańskiego pilota z II Wojny Światowej, a po jej zakończeniu doktora medycyny i wynalazcy. Jako pierwszy stworzył respirator produkowany na masową skalę. Tak dał szansę Nikiemu i ułatwił pracę lekarzom w Mannheim.

– Jego spontaniczne oddychanie wspomagaliśmy respiratorem Birda. W tamtych czasach traciliśmy wielu pacjentów z takimi urazami przy mechanicznej wentylacji. Być może on przetrwał tak ciężkie obrażenia, dlatego że był przytomny, zdyscyplinowany i miał psychikę twardego wojownika – ciągnie doktor.

Operacja na życzenie, doktor na torze

Po kilku dniach lekarz wiedział, że to wytrzyma. Że przeżyje wypadek i obrażenia, które dla 95% pacjentów kończyły się śmiercią. Upewnił się, kiedy z tchawicy wydobyli rurkę intubacyjną. Niki oddychał, płuca pracowały. – Przywróciliśmy wtedy funkcje płucom. Zniknęło zagrożenie wystąpienia zespołu ostrej niewydolności oddechowej – mówi.

Lauda nie dbał o to, że płomienie pozostawiły na twarzy ślady, których już się nie pozbył. Musiał wracać, bo kiedy leżał w szpitalu, rywale się ścigali. – Chciał, żeby transplantację przeprowadzono tak szybko, jak tylko się da. Normalnie robi się to cztery tygodnie po odniesieniu obrażeń. W tym przypadku, na jego życzenie, operację wykonano 14 dni po wypadku. Dochodził do siebie bardzo szybko. Szpital opuścił po czterech tygodniach, a już 12 września, sześć tygodni po, wystartował w wyścigu i dojechał na czwartym miejscu – oblicza dr Martin w rozmowie z TVPSPORT.PL.

Zostali przyjaciółmi. Tego słowa używa emerytowany lekarz, żeby opisać ich relacje. Nie oglądał 1 sierpnia wyścigu na Nurburgring, nie miał pojęcia o wypadku, ale Formuła 1 go zafascynowała. Tak jak Lauda, któremu zapragnął towarzyszyć.

– Po jego powrocie do Formuły 1 w 1977 roku zapytałem szefa, czy anestezjolog może pracować jako pracownik lekarza wyścigowego F1. Wtedy był nim neurochirurg. Mógł i później towarzyszyłem Nikiemu podczas wyścigów w Europie jako lekarz wyścigowy z FOCA aż do 1978 roku, kiedy po raz pierwszy odszedł z Formuły 1 – wspomina. FOCA to skrót od Formula One Constructors Association, organizacji zrzeszającej konstruktorów. Na dobre zawładnęli nią Bernie Ecclestone i Max Mosley.

Doktor ze szpitala w Mannheim jeździł z Sidem Watkinsem w samochodzie medycznym. A na wyścigi latał razem z Nikim. Wylatywał z Monachium do Salzburga, potem się spotykali i lecieli wspólnie. To Lauda polecił go władczym w Formule 1. Nie musiał podpisywać żadnego kontraktu, po prostu uścisnęli sobie dłonie z Ecclestonem.

Wspólne zdjęcie 40 lat później

Dr Martin jest od pięciu lat na emeryturze. Pomaga dzisiaj, jak może, ożywić wspomnienia z pierwszych dni tamtego sierpnia. Odpowiada na pytania, maluje słowem obrazy, które ujrzał dzień po wypadku. – Myślę, że nikt nie ma takiej wiedzy na temat jego pobytu w szpitalu. To ja byłem lekarzem odpowiedzialnym za leczenie – wyznaje.

Spotykali się. Czterdzieści lat po leczeniu w Mannheim opowiadali, jak to było. Niki dostał pytanie o niedzielny wyścig i to, co pamięta. Niewiele. – Tamtego dnia rano podszedł do mnie fan i poprosił o autograf. Miałem napisać datę. "To może być ostatni, panie Lauda" powiedział. Pomyślałem, co za idiota! Ale dałem mu ten autograf. W pewnym momencie po starcie, kiedy tor wysychał, musiałem zjechać i zmienić opony z deszczówek na slicki. A później już niczego nie pamiętam – powiedział w 40. rocznicę wypadku. Siedział obok doktora, a ich wspólnym zdjęciem opatrzono wywiad, także wspólny. Raz odpowiadał jeden, raz drugi.

Niki nie złożył tamtej niedzieli ostatniego podpisu. Między innymi dzięki Eike Martinowi dożył 70 lat i… zasnął w maju 2019 roku. A doktor Martin nadal ma ciarki, kiedy opowiada, co zobaczył w poniedziałek 2 sierpnia 1976 roku. To już 47 lat...