21 sie 2019 | Piłka nożna / Liga Europy

Polacy w lidze szkockiej. Transfery za pralki, mocni bramkarze, zapomniani obrońcy i… Robert Lewandowski

Maciej Żurawski i Artur Boruc zdobyli najwięcej trofeów spośród Polaków w lidze szkockiej (fot. Gettyimages)

Jakub Pobożniak

Polska bramkarzami stoi – w lidze szkockiej to powiedzenie sprawdzało się w stu procentach. W historii tamtejszej Premier League grało wielu biało-czerwonych, ale najlepiej wspomina się golkiperów – na czele z jednym, uwielbianym przez jedną połowę Glasgow, a nienawidzonym przez drugą. Jednak Polacy w Szkocji to nie tylko Artur Boruc. To też… piłkarze sprowadzani za sprzęt AGD i Robert Lewandowski!

DALSZĄ CZĘŚĆ PRZECZYTASZ POD REKLAMĄ

El. LE: Legia Warszawa – Rangers FC w TVP [szczegóły] By wspomnieć pierwszych Polaków występujących w lidze szkockiej, trzeba cofnąć się do wczesnych czasów powojennych. Pierwszym z biało-czerwonych występujących w tamtejszych rozgrywkach był Konrad "Kon" Kapler, który rozegrał osiem meczów dla Celtiku w latach 1947-49. Urodzony w Tychach prawy pomocnik został zatrudniony przez drużynę z Glasgow po tym, jak z dobrej strony zaprezentował się w pokazowym meczu charytatywnym, w którym zbierano fundusze na rannych oficerów polskiej armii. W 1948 roku Kapler zrzekł się naszego obywatelstwa, lecz nie oznaczało to końca polskich epizodów w lidze szkockiej. Alfons "Alfie" Lesz był jednym z najlepszych strzelców St. Mirren na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych, a Feliks Starościk w latach 1947-1951 reprezentował klub Third Lanark, z którym trzy razy grał w finale Glasgow Cup. Gerhard Morawiec był z kolei bramkarzem Stirling Albion – klubu za słabego na Division One i za mocnego na Division Two.

Pralki do Polski, piłkarze do Szkocji

Na kolejnych biało-czerwonych w lidze szkockiej przyszło czekać prawie dwie dekady. Kulisy transferu Witolda Szyguły, Alfreda Olka i Romana Strzałkowskiego są bardzo ciekawe. Reprezentanci Polski, grający na drugim szczeblu rozgrywek dla Hamilton Academical? To brzmi dziwnie, ale ma wytłumaczenie. Pralki. Prezesem ekipy z miasta położonego pomiędzy Glasgow a Edynburgiem był Polak, Jan Stepek, właściciel hurtowni z artykułami gospodarstwa domowego. Szef Hamilton zaoferował działaczom Górnika Zabrze pralki za Alfreda Olka. Taką samą propozycję przedłożono władzom Zagłębia Sosnowiec za Witolda Szygułę i Romana Strzałkowskiego. Negocjacje trwały długo, ale zakończyły się sukcesem dla obu stron. Do Polski trafił sprzęt, do Szkocji zawodnicy. I choć Hamilton z Polakami nadal tułał się w dolnych rejonach tabeli Division Two, to zainteresowanie futbolem w mieście znacznie wzrosło, co pomogło pozyskać Stepkowi nowych sponsorów. Wraz z nimi do klubu przychodzili nowi zawodnicy, którzy w sezonie 1974/75 awansowali do zreformowanej szkockiej ekstraklasy. Już bez Polaków w składzie. Biało-czerwoni nie byli dobrze opłacani i po kilkunastu miesiącach zdecydowali się na powrót do kraju.

El. LE: trener Steven Gerrard – praktykant ze znajomościami

Czytaj też

Liga Europy: Steven Gerrard, czyli praktykant ze znajomościami (fot. Getty)

El. LE: trener Steven Gerrard – praktykant ze znajomościami

Z Polski do Szkocji kolejni reprezentanci kraju wyemigrowali w roku 1989. I byli to dwaj Dariusze, którzy zamienili Legię na Celtic. Dariusz Wdowczyk spędził w Glasgow pięć lat, podczas których rozegrał 166 meczów we wszystkich rozgrywkach i strzelił 4 gole. Dariusz Dziekanowski występował na Celtic Park w latach 1989-1992 i dalej wspominany jest przez kibiców dzięki czterem golom w starciu z Partizanem Belgrad w Pucharze Zdobywców Pucharów. Mimo że to Jugosłowianie przeszli dalej, wyczyn Dziekanowskiego, nazywanego w Szkocji "Jaki", przeszedł do historii. Obaj piłkarze nie załapali się na erę sukcesów The Bhoys – w lidze niepodzielnie rządzili wówczas rywale zza miedzy, Rangers FC.

W barwach protestanckiego klubu z największego miasta Szkocji dwa sezony spędził Dariusz Adamczuk, który w sezonie 1999/00 przyczynił się do zdobycia 49. w historii tytułu mistrzowskiego dla Rangersów. Wychowanek Pogoni Szczecin dużo większą część kariery spędził jednak w Dundee FC. W barwach The Dees Adamczuk rozegrał 114 ligowych meczów, w których strzelił dziewięć goli. Równocześnie z defensywnym pomocnikiem do klubu przybył z Legii Piotr Czachowski. Obrońca w klubie znad zatoki Tay spędził dwa sezony i wystąpił w 18 starciach, w których zdobył jedną bramkę.

Polska szkoła bramkarzy

Adamczuk w kadrze Rangersów znajdował się do 2002 roku, ale ostatni mecz dla zespołu z Ibrox rozegrał w 2000 roku. Na kolejnych Polaków w lidze szkockiej trzeba było czekać do 2005. I wtedy zaczęła się era bramkarzy. Niemal równocześnie na Wyspy trafili Artur Boruc i Zbigniew Małkowski. Pierwszy do Celticu, drugi – do Hibernianu. Boruc został legendą, drugi był lubiany, ale do czasu. Wszystko zmieniły derby z Heart of Midlothian, podczas których były piłkarz Feyenoordu sprokurował dwie bramki. Po półtora sezonu Małkowski zamienił Hibernian na Gretna FC, by sezon później reprezentować Inverness FC. Wyczyny Małkowskiego ze Szkocji nie były tak relacjonowane jak Boruca, przez co golkiper po powrocie do kraju długo nie mógł znaleźć klubu. Pomógł mu Stomil Olsztyn, który po połowie sezonu Małkowski zamienił na Koronę Kielce.

El. LE: trener Steven Gerrard – praktykant ze znajomościami

Czytaj też

El. LE: trener Steven Gerrard – praktykant ze znajomościami

Zbigniew Małkowski grał w Szkocji w barwach Hibernianu, Gretny i Inverness (fot. Gettyimages)

O boiskowych, jak i pozaboiskowych osiągnięciach Boruca z czasów gry w Szkocji głośno było w krajowej prasie. "Holy Goalie", jak nazywano bramkarza, prowokował protestanckich fanów Rangersów paradując w koszulce z podobizną papieża Jana Pawła II czy maszerując z flagą Celticu przez Ibrox Park. Boruc uratował też napadniętych na ulicach Glasgow Polaków. Również na boisku golkiperowi wiodło się bardzo dobrze. Zdobył trzy mistrzostwa Szkocji, Puchar Szkocji i dwa puchary ligi. Tylko o jeden puchar ligi mniej w dorobku ma Maciej Żurawski, który w Celticu występował w latach 2005-08. Szczególnie udany miał pierwszy sezon, w którym strzelił 20 goli i stworzył zabójczy duet z Johnem Hartsonem. Sprowadzonego z Wisły napastnika zachwyceni jego techniką kibice nazywali "Magic".

Również po ściągnięciu Kenny'ego Millera i Jana Vennegoora of Hesselinka Polak zachował miejsce w wyjściowym składzie. Do stycznia 2007 roku zdobył dziesięć bramek, ale wtedy doznał kontuzji, przez którą stracił prawie całą resztę sezonu. Nigdy już nie wrócił do najwyższej dyspozycji i w 2009 roku odszedł do Omonii Nikozja.

Artur Boruc jak mało kto potrafił prowokować kibiców Rangers FC (fot. Gettyimages)

Działacze szkockich klubów, zachęceni poczynaniami boiskowymi Boruca, zaczęli ściągać jego rodaków do gry między słupkami. W 2007 roku do Dundee United dołączył Łukasz Załuska, który później przez lata był rezerwowym golkiperem Celticu. Rok później do tej samej drużyny dołączył Grzegorz Szamotulski, który w kolejnym sezonie reprezentował Hibernian. Dwa wypożyczenia z Birmingham – do Gretny i Motherwell – odbył Artur Krysiak, ale obecnemu bramkarzowi Odry Opole nie udało się przebić. Na przetarty w Dundee United szlak w 2012 roku trafił Radosław Cierzniak, który rozegrał pełne trzy sezony, po czym trafił do Wisły Kraków. Pod koniec szkockiego pobytu obecnego golkipera Legii do Dundee United sprowadzono kolejnego bramkarza, Michała Szromnika. Bramkarz, który nigdy nie wystąpił w Ekstraklasie, w Premiership zagrał 14 razy.

Bramkarze – pewniacy, z przodu – niewypały

Polakom dobrze szło między słupkami, znacznie gorzej w ataku. Tylko dwa mecze w Heart of Midlothian rozegrał wypożyczony z FBK Kowno Arkadiusz Klimek, sezon bez gola w Dunfermline Athletic zaliczył Bartosz Tarachulski. Trzy mecze w 2013 roku, również bez gola, ale z tytułem mistrzowskim ma na koncie Paweł Brożek. Również obrońcy nie zapisali się złotymi zgłoskami na kartach historii – zwłaszcza w Heart of Midlothian. W latach 2008-12 z roczną przerwą na grę w Arce Gdynia w Sercach występował Adrian Mrowiec. W sezonie, w którym wychowanek Wisły Kraków ponownie grał w Polsce, jego miejsce zajął Dawid Kucharski. W kolejnych latach epizody w defensywie Heart of Midlothian zaliczyli także Błażej Augustyn, Krystian Nowak i Rafał Grzelak, zaś w stawiającym na Polaków Dundee United sezon spędził także Jarosław Fojut.

Błażej Augustyn w Heart of Midlothian występował w latach 2015-2016 (fot. gettyimages)

Polacy występowali i występują także w niższych ligach, często amatorsko kopiąc piłkę. Rodaków mieszkających i pracujących na co dzień w Szkocji jest sporo, dlatego w niższych lokalnych ligach nie dziwią polsko brzmiące nazwiska. Jednym z nich jest… Robert Lewandowski, który przez lata był bramkarzem drużyny Fort William. Golkiper drużyny z Highlands League musiał mieć kłopoty, zwłaszcza gdy jego imiennik zdobywał gole na Hampden w pamiętnym meczu ze Szkocją, zakończonym remisem 2:2.

Kierunek polsko-szkocki był dużo bardziej popularny od odwrotnego. W Ekstraklasie dotychczas występowało dwóch Szkotów, z czego jeden miał polskie pochodzenie. Barry’ego Douglasa z rozrzewnieniem wspominają kibice Lecha Poznań, zaś Ziggy’ego Gordona pamiętają w Białymstoku i Siedlcach głównie z powodu rudych włosów. O poziomie graczy najlepiej świadczą miejsca, w których obecnie grają – pierwszy z nich jest podstawowym graczem Leeds United, drugi rezerwowym w Central Coast Mariners w Australii.

Już w czwartek na stadionie Legii będzie miało okazję zaprezentować się kilku rodaków Douglasa i Gordona. Transmisja meczu Legii z Rangers FC w TVP 2, TVPSPORT.PL i aplikacji mobilnej. Studio przed i po spotkaniu w TVP Sport, TVPSPORT.PL i aplikacji mobilnej.