Historia legendy: 50 lat temu ślepy los dał awans Górnikowi. AS Roma przegrała z... monetą

Czytaj też: "Chcemy wreszcie grać! Co z ligą po pandemii koronawirusa?"

Szczygłowice. Żwirowe boisko. 1970 rok i dzień, który ma przejść do historii. Grupa dzieci kopie piłkę, choć wieczorem przeniesie się przed telewizor. Wkrótce na ich oczach rozegrany zostanie mecz, który przejdzie do historii. I to nie z powodu samej piłki, a monety.

Metalowy żeton dla jednych okazał się synonimem sprawiedliwości. Dla innych był ślepym losem. Moneta stała się symbolem legendy, a przy tym najważniejszym elementem wspomnień sprzed 50 lat.

Sprawiedliwość

W 1964 roku Górnik Zabrze mierzył się w Pucharze Europy Mistrzów Krajowych z Duklą Praga. W Czechach gospodarze wygrali 4:1. W Polsce śląski klub zwyciężył 3:0. Nie było rzutów karnych. O losach rywalizacji miał zdecydować trzeci mecz. Na neutralnym terenie w Duisburgu padł bezbramkowy remis. Awans do 1/8 finału rozgrywek stał się kwestią szczęścia. "Rzut monetą" zdecydował, że Dukla dostała się do kolejnej rundy rozgrywek.

Technologia i dyscyplina. Jaka liga wróci po pandemii?

Czytaj też

Technologia i dyscyplina. Jaka liga wróci po pandemii?

Sześć lat później stawka była większa. Górnik nie miał już Ernesta Pohla, za to Włodzimierz Lubański zdołał odebrał dowód osobisty. I rywal miał w sobie więcej magnetyzmu. AS Roma prowadzona przez Helenio Herrerę, trenera, który stał się częścią historii futbolu. Znów potrzebne były trzy mecze. Znów światła reflektorów i uwagę publiki skradła moneta. Tylko jedno się zmieniło. Tym razem los sprawił, że cieszyć mogli się Polacy.

– Doskonale pamiętam moment, gdy moneta poszybowała w górę. Trudno zapomnieć pełen radości wyskok Stanisława Oślizły. Te ręce uniesione w górze. Zwycięstwo wzięte z marzeń… Górnik je spełniał, bo awansował do finału. Ja dopiero mogłem marzyć o tym, by stać się częścią Górnika. Nie da się nie utożsamiać wyeliminowania Romy z sukcesem i świetną grą w europejskich pucharach – wspomina Józef Dankowski. Późniejszy piłkarz i trener zabrzańskiej drużyny, obserwował mecz z Romą po zejściu ze szczygłowickiego boiska.

Technologia i dyscyplina. Jaka liga wróci po pandemii?

Czytaj też

Technologia i dyscyplina. Jaka liga wróci po pandemii?

Dźwigała: rozwijam się w Portugalii i chcę wrócić do kadry

Czytaj też

Dźwigała: rozwijam się w Portugalii i chcę wrócić do kadry

– Byłem dzieckiem i na dobrą sprawę pamiętam tylko jedną rzecz – rzut monetą. Za mały na pamiętanie przebiegu meczów, ale wystarczająco duży, by utrwalić sobie taką chwilę – dodaje Jan Urban, który w 1970 roku nie mógł zdawać sobie sprawy, że w barwach Górnika zdobędzie w przyszłości ponad pięćdziesiąt bramek. – Potem było huczne powitanie na lotnisku w Pyrzowicach – dodaje Ryszard Szuster, wówczas młodzieniec, lata później, prezes zabrzańskiej ekipy.

– Dramatyczny moment. Uwaga... Nikt z piłkarzy nie patrzy w tamtą stronę... (...) Polska! Górnik! Sprawiedliwości stało się zadość! Kochani chłopcy, macie jednak szczęście! – krzyczał Jan Ciszewski, który komentował decydujące spotkanie.



Remis 1:1 w Rzymie. Wynik 2:2 na Śląsku. Ponownie 1:1 w Strasburgu. I moneta. – Byłem jak świnka morska do testowania innowacji. Gole w dogrywce nie liczyły się podwójnie, stąd bramka w Zabrzu w 120. minucie nie uratowała nas przed trzecim mecze. Skończyło się rzutem monetą. Po tym absurdzie, zasady zostały zmienione – opowiadał po latach Fabio Capello, który w meczach z Górnikiem strzelił dwa gole.

Gra w zielone

Wspomnienia o monetach są wiecznie żywe, choć symbol legendy tak naprawdę miał różną postać w wielu opowieściach.

Podstawową formą legendarnego przedmiotu, która wówczas pojawiła się w publikacjach, była moneta. Jednak już przeciwko Dukli, los miał formę… papierków. Jeden z napisem "in", drugi ze słowem "out". Właśnie ten został wybrany przez zabrzan. We Francji pierwotnie chodziło o metalowy żeton. Po jednej stronie reszka nazwana "pille", po drugiej "face". Pierwsze słowo, to w języku francuskim forma czasownika "rabować". W drugim przypadku chodziło o ”twarz”.

I Górnik zrabował awans, ale w jeszcze innej formie. Po latach Oślizło wspominał, że żeton miał dwa kolory: zielony i czerwony. Ten pierwszy okazał się szczęśliwy dla zabrzan, bo żeton po wylądowaniu na ziemi, zlał się z murawą i był podstawą do wielkiej radości.

Górnik wygrał, choć droga wiodła przez wyboje. Jeszcze przed meczem, zabrzanie ledwo dotarli na stadion. Wszystko przez autokar, który najpierw zawiózł Włochów, a potem nie wrócił po Polaków. Teorii spiskowych związanych z Herrerą nie zabrakło. Potem dwukrotnie na stadionie gasło światło, choć nie przeszkodziło to Górnikowi w rozegraniu dobrego meczu. – Los opowiedział się po stronie lepszej drużyny – stwierdził na gorąco Nick Britz, delegat UEFA.

Dźwigała: rozwijam się w Portugalii i chcę wrócić do kadry

Czytaj też

Dźwigała: rozwijam się w Portugalii i chcę wrócić do kadry

"Gol z Polską zmienił moje życie". Wyznanie legendy

Czytaj też

"Gol z Polską zmienił moje życie". Wyznanie legendy

– O wszystkim musiał zdecydować los, na szczęście opowiedział się po stronie lepszego. Cieszę się, że moi zawodnicy wykazali odpowiednią wytrzymałość nerwową, jak również doskonałą kondycję. Podziwiam chłopców, że w tym dramatycznym nerwowym maratonie do końca walczyli nadzwyczaj ambitnie cały czas nie rezygnując z awansu mimo przeciwności w postaci niedobrego sędziowania – skomentował przebieg rywalizacji Michał Matyas, trener śląskiej ekipy.

Marsz do marzeń

– Jakiś czas po meczu, Alfred Olek, jeden z bohaterów Górnika, zamieszkał na szczygłowickim osiedlu. Mieszkał trzy, może cztery bloki ode mnie. Nigdy nie zapomnę jak znowu graliśmy w piłkę, a on nieco zaczął nam przeszkadzać. Biegł przez boisko. Spieszył się na autobus do Zabrza, gdzie w planach był popołudniowy trening. Ale to nie był kłopot. Każdy wiedział, kto nas mija. Wszyscy się rozstąpili, by jak najszybciej zrobić mu miejsce – wspomina Dankowski, który najpierw marzył o wyeliminowaniu Romy, a potem o wygranej z Manchesterem City.

Górnik w finale nie poradził sobie z Anglikami. Olympiakos, Rangers, Lewski Sofia i Roma - tak wyglądał marsz po spełnienie marzenia o triumfie w Pucharze Zdobywców Pucharu. W Wiedniu, tydzień po wyeliminowaniu Włochów, lepsi okazali się Anglicy. Nie pomógł gol Oślizły. Wcześniejsze trafienia Neila Younga i Francisa Lee pozwoliły zespołowi z Manchesteru na uniesienie pucharu. Na pocieszenie pozostała korona króla strzelców rozgrywek, którą zdobył Włodzimierz Lubański, który siedmiokrotnie pokonywał bramkarzy rywali.

– Po latach inaczej patrzy się na coś, w czym dosłownie się uczestniczyło, a na coś, co zna się głównie z opowieści. To już zupełnie inne czasy, inny poziom, choć nie zmienia się fakt, że był to wielki sukces Górnika. Sukces, który nie podlega żadnej wątpliwości – dodaje Urban.

– Byliśmy tak zadowoleni z tego co zrobiliśmy, przez co przygotowania do meczu wyglądały tak, jakbyśmy byli zadowoleni z tego, co zrobiliśmy. Znalazły się paszporty dla żon i autobus, który zabrał je do Wiednia. Dostarczyliśmy im też pieniądze na ewentualne zakupy – opowiadał po latach Lubański. Ortaliony, rajstopy – to były główne łupy. Zawodnicy poszli z partnerkami na zakupy. Zabrakło tylko ostatecznego skalpu – pucharu, który mógł po raz pierwszy w historii trafić do Polski. Nikt inny nie miał jednak okazji zagrać w finale.

"Gol z Polską zmienił moje życie". Wyznanie legendy

Czytaj też

"Gol z Polską zmienił moje życie". Wyznanie legendy

– Przegraliśmy z przeciwnikiem, który reprezentuje dobrą klasę. Jednak w normalnych warunach nie powinniśmy stracić takich bramek – komentował Matyas. – Przykro mi, że byłem współautorem drugiej bramki dla Anglików, bo Florenski napewno chciał zagrać lepiej. Ale murawa była śliska i lekko się zachwiał – dodawał Oślizło. Nie mogło też zabraknąć komentarza ze strony władz, które reprezentował Władysław Herman, pierwszy sekretarz KM PZPR w Zabrzu. – Szczerze mówiąc, stracone bramki były trochę głupie. Obie drużyny nie stworzyły wielkiego widowiska, ale to zupełnie zrozumiałe, zważywszy, że pogoda była więcej niż kapryśna – opisywał swoje wrażenia komunista.

Legenda

Minęło 50 lat. – To było najważniejsze zwycięstwo polskiej drużyny w tamtym okresie. W całej historii polskiej piłki? Nie wiem. Na pewno w tamtych czasach. Świat poszedł do przodu. Polska piłka miała też inne sukcesy. Przychodziły nowe wyzwania, choć wtedy to było coś wyjątkowego – uważa Dankowski.

Koniec uznanych rozgrywek. Zakaz od rządu

Czytaj też

Koniec uznanych rozgrywek. Zakaz od rządu

– Paradoksalnie jeszcze lepiej pamiętam mecz Górnika z Manchesterem United. Na Stadionie Śląskim było ponad sto tysięcy widzów. Siedzieliśmy ściśnięci jak ryby w puszce. Do tego był niesamowity mróz. Wzięliśmy z ojcem termos, który przez temperaturę pękł w środku. Mecz był niesamowity, zwłaszcza, że na boisku byli też Bobby Charlton czy George Best. Nie dało się też zapomnieć rywalizacji GKS-u Katowice z Barceloną. Polacy byli skazywani na pożarcie, a jednak prowadzili 2:0. Skończyło się przegraną 2:3, bo w końcówce zabrakło sił. Był upał, a do tego doszły zakupy przed meczem. O tyle dobrze pamiętam tamto wydarzenie, bo kierownikiem wyprawy był mój ojciec, człowiek zaangażowany w zakładanie katowickiego klubu – dodaje Szuster.

Nic nie zmienia faktu, że ówczesny Górnik przeszedł do historii. A jaka była tajemnica sukcesu legendy? Tę wyjaśnia Szuster. – Lubański był indywidualistą, zawsze trzymał się nieco z boku. Ale cały Górnik… Oni się po prostu strasznie lubili. Nie było między nimi zawiści. Wszyscy daliby się za siebie pokroić. I to widać po latach, bo mówimy o ludziach, którzy strasznie cieszą się na każde spotkanie.

Górnik Zabrze - AS Roma 1:1 (1:0)
1:0 - (40’) Lubański
1:1 - (57’) Capello - k.

Górnik: Kostka - Gorgoń, Floreński, Oślizło, Latocha - Olek, Szołtysik, Wilczek (Deja) - Banaś, Lubański, Szaryński (Musiałek)

Roma: Ginulfi - Scaratti (Benites), Bet, Spinosi, Salvori - Santarini, Petrelli, Capello - Cappellini (Larossa), Peiro, Landini.

Koniec uznanych rozgrywek. Zakaz od rządu

Czytaj też

Koniec uznanych rozgrywek. Zakaz od rządu