28 cze 2021 | Inne / Tokio 2020

St. Louis 1904. Tom Kiely wolał zapłacić za podróż, niż jechać na igrzyska jako Brytyjczyk

Stadion w St. Louis, Tom Kiely (fot. Getty Images)

Gdyby chciał, Tom Kiely z pewnością wywalczyłby kilka złotych medali olimpijskich. W jego czasach była to jednak niszowa impreza, w związku z czym wybrał się na nią tylko raz – w 1904 roku. Dlaczego akurat wtedy? Z jednej strony przekonało go połączenie igrzysk z mistrzostwami świata amatorów. Z drugiej: chciał okazać miłość do kraju. Kusiły go Wielka Brytania i USA. Wybrał ukochaną Irlandię i poniósł tego koszt.

DALSZĄ CZĘŚĆ PRZECZYTASZ POD REKLAMĄ

Latał najdalej, a w wyniku błędu w obliczeniach wylądował... poza podium. Medal odebrał po 50 latach

Za 25 dni w Tokio rozpoczną się igrzyska olimpijskie. Transmisje w TVP!
Terminarz finałów | Reprezentacja Polski
* * *

Znakomity lekkoatleta urodził się w Ballyneale i od najmłodszych lat – podobnie jak rodzice i dziewięcioro rodzeństwa – pracował na roli. Z całej gromady miał zdecydowanie największy talent sportowy. Początkowo próbował sił w trójskoku i biegach przez płotki. Później stał się także znakomitym miotaczem, co pchnęło go w stronę wieloboju.

Przełomowe dla rozwoju jego kariery okazały się lata 90. XIX wieku. W 1892 roku zdobył mistrzostwo Irlandzkiej Federacji Amatorów Lekkoatletyki (IAAF) w dziesięcioboju (wówczas nazywał się po prostu wielobojem). Trzy lata później był kluczowym zawodnikiem w sportowym starciu Irlandia vs. Szkocja na Glasgow Park.

Według opowieści przytoczonej przez portal historyireland.com Kiely już przebierał się w swoim namiocie, gdy oficjele poinformowali go, że chcą, by wziął udział również w skoku w dal. Ta konkurencja miała bowiem przesądzić o triumfie w "meczu". Ponoć zgodził się z radością i... już w pierwszym podejściu przeskoczył ówczesny rekord Szkocji.

Choć cały czas konkurował wśród amatorów, odnoszone seryjnie zwycięstwa przyniosły mu sławę. I nieco fantów. "Lekkoatletyka była wówczas popularna wśród bukmacherów. Dzięki temu triumfatorzy nawet amatorskich imprez mogli liczyć na pewne nagrody, jak zegary, ubrania, czajniki, miski czy inne przydatne przedmioty" – opisuje historyireland.com.

Prawdopodobnie Kiely, gdyby tylko chciał, sięgnąłby po złoto już na pierwszych nowożytnych igrzyskach. Impreza była jednak na tyle niszowa, że nie zawracał sobie nią głowy. Przynajmniej nie na tyle, by jechać do Aten. Szczególnie, że tam musiałby konkurować pod brytyjską flagą, czego bardzo unikał. Czuł się Irlandczykiem.

Dopiero w 1904 roku, gdy zawody olimpijskie połączono z amatorskimi mistrzostwami świata, przekonał się, by jechać. Przy okazji wykorzystał to, by podkreślić patriotyzm. Odmówił Wielkiej Brytanii i... do St. Louis popłynął na własny koszt. Uważał, że w ten sposób zachowa odrębność.

Na listy startowe musiał zostać wpisany jako Brytyjczyk, lecz sam podpisywał się jako "Tom Kiely z Irlandii i Tipperary" i cały czas konkurował w stroju z zieloną koniczyną. Nie dał się też "podkupić" Amerykanom, którym na utalentowanym zawodniku zależało z powodów wizerunkowych. Każda z uczelni przed mistrzostwami chciała mieć bowiem w składzie lekkoatletę uchodzącego za faworyta.

Kiely spełnił pokładane w nim nadzieje. W St. Louis wygrał chód na 880 jardów, rzut młotem, bieg na 120 jardów przez płotki i rzut 56-funtowym ciężarem. Wysoko był też w pozostałych konkurencjach: biegu na 100 jardów, pchnięciu kulą, skoku wzwyż, skoku o tyczce, skoku w dal i biegu na milę. Wszystko to jednego dnia, po którym zgarnął wymarzone złoto.

Czy olimpijskie? Niektórzy poddają w wątpliwość, że Kiely był tego świadom. Według "Olympedii" na pocztówce do rodziny napisał lakoniczne: "no cóż, wygrałem mistrzostwa świata".

Wielobój był jedyną konkurencją olimpijską w St. Louis (1904), rozgrywaną na początku sierpnia – miesiąc przed całą resztą. Stąd też aż do 1954 roku nie był wliczany do oficjalnych statystyk. Błąd ten naprawiono w MKOl dopiero po apelacji dr Ferenca Mezo z Węgier.

Kiely natomiast, niezależnie od świadomości olimpijskości sukcesu, wywalczenie medalu świętował jeszcze długo. "Urządził zwycięską trasę po Stanach Zjednoczonych, podczas której bawił się z przedstawicielami irlandzkiej mniejszości. Do kraju powrócił dopiero 7 października" – odnotowuje irelandhistory.com.

Dwa lata później Kiely powrócił do USA, by obronić tytuł mistrza świata. I ponownie odniósł sukces. Do końca życia podkreślał irlandzkie pochodzenie.