Zapomniane życiorysy – Jan Banaś. "Wszystko zawdzięczam mamie"

– Szkoda chyba tych medali z niemieckich imprez, bo Kazimierz Górski zawsze miał dla pana miejsce w zespole narodowym.
– Pozwolę sobie zauważyć, że miejsce w składzie wywalczyłem ciężką pracą, niczego nie dostałem za darmo. Do reprezentacji trafiłem zasłużenie, szkoda jedynie, że tych występów nie uzbierało się więcej. Ale nie ma co gdybać, czasu nie cofniemy. Zna pan przecież moje losy, także relacje z ojcem. Wszystko, co osiągnąłem w życiu, zawdzięczam tylko mamie.

– Medal na igrzyskach w Monachium pozwoliłby na uzyskanie renty olimpijskiej.
– Zgadza się, to ważne wyróżnienie dla sportowców godnie reprezentujących Polskę. Cóż począć, los chciał tak, a nie inaczej.

– Może wtedy dałoby się uniknąć nie do końca udanych inwestycji – pralni oraz cocktail-baru?
– Do interesów głowy raczej nie miałem.

– Muszę teraz do czegoś się przyznać.
– Mianowicie?

– Też wychowałem się bez ojca.
– Samo życie. Czyli jest pan w stanie zrozumieć pewne rzeczy.

– Najgorzej było chyba w okresie dorastania…
– Bo wtedy kształtują się charaktery i młody człowiek na każdym kroku potrzebuje męskiego autorytetu. Bez niego ani rusz. Rodziny się jednak nie wybiera.

– Różne pomysły przychodzą młodemu do głowy, szczególnie, gdy czuje się gorszy od rówieśników…
– Ja na szczęście skoncentrowałem się na uprawianiu sportu. Ciężkie to były czasy, grywało się więc od rana do nocy na różnych boiskach. A ojciec przypomniał sobie o mnie dopiero, gdy stałem się znany.

– I namówił do nielegalnego wyjazdu do RFN w 1966 roku.
– Tak, obiecywał pomoc w znalezieniu pierwszoligowego klubu, ale kierował się własnym interesem. Dał mi do podpisania papier, na podstawie którego 10 procent z każdego kontraktu wpływałoby na jego konto. Oczywiście odmówiłem i zerwałem wszelkie kontakty. Za namową znajomego spróbowałem sił w FC Koeln, czołowej drużynie Bundesligi. Prezentowałem się na tyle korzystnie, że działacze chcieli podpisać ze mną kontrakt. Nie mogłem jednak tam grać z powodu dyskwalifikacji, więc z duszą na ramieniu wróciłem do Bytomia. Resztę historii pan zna. Dodam tylko, że takich rzeczy nie robi się dzieciom. Ojciec chciał tylko na mnie zarobić, nic więcej.

– Tłumacząc absencję w tych niemieckich turniejach użył pan kiedyś sformułowania – kontuzja polityczna.
– Tak było. O braku powołań decydował splot niekorzystnych czynników pozasportowych.

– Jak widać nie. Co zrobić? Podolski także bywa oceniany różnie, bo nie mógł reprezentować dwóch krajów równocześnie.

– W PRL pana długie włosy oraz efektowny styl gry kojarzyły się z pewnym Irlandczykiem...
– Miałem na kim się wzorować. George Best był wtedy jednym z najlepszych graczy w Europie.

– Ba! W 1968 roku nie było lepszego.
– Był to rok Besta i Manchesteru United. Wzorowałem się na nim, podpatrywałem technikę, przede wszystkim drybling. Imponował mi jego styl życia, bowiem też interesowałem się modą.

– To jedyny idol?
– Nie, był jeszcze Garrincha. Kolejna wielka indywidualność, czarodziej. Na tym to wszystko polega, by kiwnąć, ośmieszyć przeciwnika. A że nie było przekazów telewizyjnych i Internetu, to człowiek podpatrywał najlepszych bezpośrednio na boisku. A mecz z Brazylią na Maracanie pamiętam jakby to było dziś.

– A grę na Copacabanie?
– Oczywiście! Przypomniał pan piękną historię, graliśmy z młodymi Brazylijczykami na tej plaży. Czterech na czterech.

– I przegraliście!
– A byliśmy reprezentantami Polski! Miejscowi specjalizowali się w grze boso, prezentowali się świetnie. Cieszę się, że pan o to pyta, bo jest o czym opowiadać.

– To pańskie życie to był gotowy film…
– I taki powstał. Wydaje mi się nawet, że dość udany.

– A czy Gwiazdy wiernie oddają klimat tamtych lat?
– Tak, choć niektóre sceny są przesadzone i nie miały miejsca.

– Już w zapowiedzi filmu pada zdanie: - Byliśmy królami życia!
– Na hulanki nie można było sobie za bardzo pozwolić. Kariera trwa za krótko, trzeba myśleć o latach po zakończeniu kariery. Ale wiedliśmy życie zawodowców, niemalże takie, jak podziwiani przez nas piłkarze z Zachodu.

– Tylko gorzej opłacanych.
– Niestety.

– Barwne życie miał ten George Best…
–Tylko do czego go to zaprowadziło? Odszedł zdecydowanie za wcześnie, nie szanował życia. Możemy tylko żałować.

– O nim także powstał film.
– Słyszałem, ale nie miałem dotąd okazji obejrzeć.

– U trenera Kalocsaya było chyba ciężko na treningach?
– Czy ja wiem? Niekoniecznie. Był to bardzo dobry szkoleniowiec, chyba najlepszy, jaki pojawił się u nas w tamtym czasie. Umiał przekazać przedmeczowe założenia, naświetlić taktykę, brał też udział w treningach. No i był w sztabie tamtej legendarnej węgierskiej złotej jedenastki.

– O pańskim czerwonym mustangu krążą do dziś w Zabrzu plotki.
– Przecież nie samą piłką człowiek żyje! Owszem, miałem słabość do samochodów, ale proszę nie zapominać, że musiałem jakoś na to cacko zarobić. Z nieba nic mi nie spadło.

– A czym pan jeździł w Meksyku?
– Tam miałem inne auto, corvettę.

– Jeszcze lepsze!
– Kupiłem ją w Chicago, po czym wyruszyłem w podróż do Meksyku. Zajęło mi to pięć dni, bo po drodze zamknęli mnie za nadmierną prędkość.

– A nie wręczył pan łapówki? Przecież symboliczne 100, albo 200 pesos zwykle załatwiało sprawę.
– Przyjęło się, że 100. W Polsce wystarczało zdjęcie, czasem autograf i można było jechać dalej. A Meksykanie, niby przymykali oko, lecz swoje kasowali. Niektórzy nawet po kilka razy! Wie pan, oni wszyscy byli do siebie podobni, każdy z wąsami i trudno było ich odróżnić…

– Ale miejsce do życia chyba dobre?
– Oczywiście. Wspaniałe czasy – piękna pogoda, życzliwi ludzie, żywiołowo reagujący kibice. Do tego ofensywny styl gry w lidze, 50-60 tysięcy na trybunach. No raj na ziemi!

– I piękne dziewczyny.
– I to jakie!

– Gdyby nie tamten wyjazd, to pewnie założyłby pan rodzinę.
– Planowałem wyjechać na dwa lata, wrócić, wybudować dom i ułożyć sobie życie. Koniec kariery, zawodowy kontrakt - sam pan rozumie. Na moje nieszczęście zarobione w Meksyku pieniądze po dewaluacji stopniały i nie zostało mi zbyt wiele. A u nas ogłoszono stan wojenny, nie było więc do czego wracać. I tak, przez Belgię, trafiłem do Francji, a z dwóch lat emigracji zrobiło się trzynaście.

– Nie, te czasy już bezpowrotnie minęły.