Koniec Abramowicza równa się końcowi wielkiej Chelsea? The Blues mają poważne kłopoty finansowe

We wtorek wykazałem, że Abramowicz przy sprzedaży Chelsea nie ma szans na odzyskanie pieniędzy, które wydał na jej zakup i sukcesy. Od czwartku sytuacja wygląda już tak, że na ten moment w ogóle nie może się jej pozbyć, a jeśli nawet dostanie zgodę, to pod warunkiem, że nic z tego nie będzie miał.

Klub prowadzony skrajnie nierentownie

Co ważniejsze, nie może też zasypywać dziur budżetowych prywatnymi pieniędzmi, co od początku swojej kadencji miał w zwyczaju. Chelsea epoki oligarchy wykazała stratę niemal 900 mln funtów. Większa jej część przypada na wczesne jego rządy – lata 2004-11, gdy The Blues nawałem gotówki zasypywali przepaść między nimi a rządzącym Anglią duopolem Manchester United-Arsenal. W tym okresie klub był w sumie 631 mln na minusie, minus 260 mln w ostatniej dekadzie.

Niech nikogo jednak nie zmyli ta ostatnia "poprawa". W poprzednich dziesięciu latach żaden klub Top 6 nie wykazał aż takiej straty operacyjnej. Niewiele mniejszą, bo 243 mln, zanotował Manchester City. Na minusie był jeszcze tylko Arsenal – o 30 mln. Finanse reszty wyglądały zdecydowanie zdrowiej – zysk operacyjny Liverpoolu to 105 mln, Manchesteru United 137, a Tottenhamu aż 252.

Duży wpływ na taki a nie inny wynik Chelsea miało ponowne mocne odkręcenie przez Abramowicza kurka z pieniędzmi w sezonie 2020/21. Poniosła wtedy największe straty w swojej historii – 156 mln. To druga największa strata operacyjna w całej erze Premier League, po 197 mln Manchesteru City w sezonie 2010/11.

The Blues mogą bronić się, że na taki ich wynik znaczący wpływ miała pandemia koronawirusa. Niemal wszystkie mecze grali przy pustych trybunach i ich przychody spadły o 96 mln.

Tyle że pandemia dotknęła wszystkich, tymczasem większe straty od Chelsea odnotowały tylko FC Barcelona i włoski tercet – Inter, Juventus, Roma. Co więcej, patrząc na listę 25 największych strat operacyjnych w historii Premier League, to ona okupuje aż dziesięć pozycji. Nazwę Arsenalu można na niej znaleźć raz, Tottenhamu dwukrotnie (ale w dolnej części listy), Manchesteru United i Liverpoolu wcale...

The Blues od dawna luki budżetowe zasypują transferami. Tak, tak – choć powszechnie kojarzeni są przecież ze sprowadzaniem piłkarzy, to w ostatniej dekadzie w Anglii nie mają konkurencji pod względem ich sprzedaży. Osiągnięte z tego tytułu 611 mln zysku miażdży Arsenal (361), Liverpool (355), Tottenham (346), o Manchesterach już nawet nie wspominając.

Taki model biznesowy funkcjonowania klubu spowodowało wejście w życie w 2012 roku Financial Fair Play. Od tego czasu to Chelsea zanotowała sześć z osiemnastu największych zysków ze sprzedaży zawodników. Gdyby jednak wyjąć całość wpływów do budżetu z tego tytułu, jej straty operacyjne w erze Abramowicza to już 1,4 mld funtów!

Chelsea epoki oligarchy wydawała pieniądze na prawo i lewo. Dość powiedzieć, że samym zwalnianym menedżerom wypłaciła 96 mln odpraw. Kolejne 93 mln kosztowało ją zerwanie w sumie dwóch umów sponsorskich. Niezwykle wysokim kosztem, który pojawił się dopiero w ubiegłym roku, były opłaty prawne – aż 24 mln!

Dzięki przelewom Rosjanina The Blues pod jego wodzą niemal czterokrotnie zwiększyli budżet – ze 110 mln do 435. Tyle że w pewnym momencie dobili do sufitu – dwa i trzy lata temu mieli wyższe. Nieznacznie bo nieznacznie, ale jednak.

Wolniejszy rozwój od reszty najlepszych

W tempie rozwoju czołówka im ucieka – zanotowali wzrost o 177 mln od 2012 roku, gdy w analogicznym okresie podlewany pieniędzmi szejków budżet Manchester City skoczył o 339 mln. Nie mają także startu do dwóch największych marek Anglii. Liverpoolowi wzrósł o 299 mln, a Manchester United w ostatnich dziesięciu latach wygenerował budżety większe sumarycznie aż o 1,3 mld.

Wolniejsze od innych tempo rozwoju widać w rankingach Deloitte Money League. Za sezon 2006/07 Chelsea znalazła się na czwartym miejscu, teraz jest ósma z minimalną przewagą nad Tottenhamem. Co warto podkreślić, Koguty są jedynym klubem angielskiego Top 6, który nie należy do zagranicznego inwestora, a w ostatnich latach rozwijają się dzięki zrównoważonemu finansowaniu. Dość powiedzieć, że na dniu meczowym zarabiają niemal dwa razy więcej niż The Blues – 95 mln do 54.

Sytuacji nie poprawia posiadanie przez Chelsea najmniejszego i najmniej nowoczesnego stadionu wśród klubów Top 6. W przychodach z dnia meczowego wyprzedza tylko Manchester City, reszcie zdecydowanie ustępując pola. Ponad sto milionów rocznie przed pandemią umiały zarabiać MU i Arsenal. Tak samo, a nawet i lepiej, bo zgodnie z analizami powyżej 120 mln, będzie w przypadku Tottenhamu, gdy rozegra pełny sezon przy otwartych trybunach. Sto milionów ma przekraczać i Liverpool, gdy zakończy rozbudowę Anfield.

Chelsea nie ma szans choćby zbliżyć się do tego progu. Powiększenie i modernizację Stamford Bridge uniemożliwia jego skomplikowana sytuacja prawna, a przede wszystkim horrendalne koszty takiej inwestycji w dobie kryzysu gospodarczego.

Obecnie The Blues w dużej mierze ratują wpływy ze sprzedaży praw telewizyjnych. Tu pieniądze są powiązane z sukcesami, których nie można im odmówić. Dlatego też 1,66 mld funtów przychodu z tego tytułu w Anglii w ostatnim dziesięcioleciu plasuje ją tuż za Manchesterem City (1,76 mld). Z drugiej strony przewaga nad resztą Top 6 nie jest duża.

Podobnie wygląda sytuacja z wpływami za prawa transmisyjne w Europie. Wśród przedstawicieli Premier League znów za ostatnią dekadę prowadzi City (644 mln, tym razem euro) przed Chelsea (564 mln) i resztą Top 6. Nie ma czemu się dziwić, sama poprzednia kampania, zakończona triumfem, przyniosła The Blues 121 mln euro.

Za sukcesami sportowymi ery Abramowicza poszedł i wzrost atrakcyjności marketingowej. Klub sprzedał w 2021 roku reklamy warte 154 mln funtów przy ledwie 34 mln w 2004 roku. To jednak wciąż niewiele w porównaniu z czołową trójką. Na pierwsze City nie ma co patrzeć, tu obraz zaburza kontrakt z Etihad Airlines, będący umową niemal wewnętrzną, dzięki której "przykryto" problemy z financial fair play. Ale i tak 232 mln United i 218 Liverpoolu to przepaść, a i piąty Tottenham ustępuje ledwie o 2 mln.

Sponsorzy Chelsea się wycofują

Co więcej, sytuacja szybko może ulec zmianie na niekorzyść The Blues. Umowę na reklamy na koszulkach i bandach reklamowych zawiesiło Three UK, które zażądało też wycofania swoich logotypów. Firma telekomunikacyjna niedawno zastąpiła w roli głównego sponsora producenta opon Yokohama i przez trzy lata miała przelewać po 40 mln funtów. Lada dzień to samo zdaniem brytyjskich mediów ma zrobić i Nike, który dostarcza sprzęt i miał płacić za to w latach 2017-32 po 60 mln.

W tym sezonie w budżecie Chelsea pojawi się dodatkowa kilkumilionowa dziura, spowodowana wprowadzonym w czwartek przez angielskie władze zakazem sprzedaży biletów. Sytuację ratuje fakt, że, standardowo w przypadku Premier League, większość miejsc i tak wykupiona jest przez karnetowiczów. Nie nabędą jednak niczego w sklepie klubowym, ponieważ ten również nakazano zamknąć.

Dziury budżetowej nie pokryje ani Abramowicz, który jest w Anglii persona non grata, ani tradycyjna już sprzedaż piłkarzy, gdyż tej The Blues zakazano. Na ten moment oligarcha nie może sprzedać klubu, ale angielskie władze pozostawiły możliwość wydania na taką transakcję specjalnej licencji. Warunek jest jeden – przyjaciel Putina nie może na niej zarobić.

– Kluby piłkarskie to część kultury i filary lokalnych społeczności. Wiem, że nasze decyzje wywołują pewną niepewność, ale rząd będzie współpracował z ligą i klubami, by działalność sportowa była kontynuowana, a sankcje dotknęły tych, których mają dotknąć – zapewniła BBC brytyjska minister kultury Nadine Dorries.

Stowarzyszenie Kibiców Chelsea zaapelowało do rządu, by "włączył przedstawicieli fanów we wszelkie rozmowy dotyczące kolejnych kroków". Czują niepewność, bo wg dziennikarza finansowego Kierana Maguire'a w czerwcu 2021 roku w kasie klubu było 16 mln funtów, tymczasem miesięczne pensje wszystkich pracowników to aż 28 mln. Abramowicz regularnie wpłacał na konto The Blues pieniądze mające pokryć bieżące wydatki, ale teraz już nie ma takiej możliwości.

"Ratunkiem" tylko szejk albo oligarcha

Jeśli Chelsea trafi w ręce kogoś prowadzącego biznes w zdrowy sposób, jak właściciele Manchesteru United, Liverpoolu, Tottenhamu i Arsenalu, skończą się jej tłuste lata. Przy racjonalnym zarządzaniu, nie polegającym na przelewaniu do klubu gigantycznych kwot z prywatnej kieszeni, konieczna będzie wyprzedaż części zawodników i sprowadzenie tańszych, mniej zarabiających.

Logiczną konsekwencją powinny być więc słabsze wyniki, a co za tym idzie i mniejsze wpływy z tytułu nagród i praw telewizyjnych. Trudno też będzie w miejsce dotychczasowych, wycofujących się sponsorów znaleźć płacących podobnie. Zysków z dnia meczowego nie uda się zwiększyć bez de facto niemożliwej rozbudowy infrastruktury.

Jedyna nadzieja dla kibiców Chelsea to przejęcie klubu przez sponsora podobnego do rządzących Manchesterem City szejków ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich (i do Abramowicza). Kogoś, kto nie liczy się z kosztami i nie interesują go takie zagadnienia, jak bilansowanie budżetu poprzez dywersyfikację przychodów.

W świecie futbolu takimi ludźmi są tylko rosyjscy oligarchowie i miliarderzy z Bliskiego Wschodu. Aspekt moralny takiego ruchu to już zupełnie inna sprawa. Zresztą zdaje się, że wielu fanom The Blues nie robi różnicy...