Lekkoatletyka. Kontrowersyjny system pomiaru skoków również na zawodach w Polsce

Afery w związku nikomu nie służą. Głos z PZLA studzi emocje

Rzadko kiedy zawody lekkoatletyczne zostawiają taki niesmak jak skoki w dal, które obejrzeliśmy podczas halowych MŚ w Belgradzie. Choć zdaniem wielu – jak na przykład znakomitej zawodniczki Shary Proctor – to wprost skandal. A winnym tego jest nowy system pomiaru, czy odbicie było sprzed belki, czy spalone. Do tej pory odpowiadało za to oko sędziego i plastelina, która musiała zostać naruszona. A teraz, jak zdecydowała World Athletics, jest to oko kamery. Oko, które kilka razy widziało próbę spaloną, podczas gdy oczy całego świata widziały ważną.

Skok w dal i kamera zamiast plasteliny. Pytanie za sto punktów: co to w ogóle jest odbicie?

– Zniszczyliście ten sport. Kto, k...a, wpadł na taki pomysł? – grzmiał wielki Carl Lewis, czterokrotny mistrz olimpijski w tej konkurencji.

I chociaż za kulisami wielkiej lekkoatletyki jeszcze przez kilka dni po HMŚ mówiono o kompromitacji i skandalu, a na forach sędziowskich dochodziło nawet do kłótni, to światowa federacja ani myśli rezygnować z tej rewolucji. Rewolucji, która nie przyniosła na razie skutków, których po niej oczekiwano.

Działacze i firma SEIKO, która obsługiwała system, tłumaczy kontrowersje faktem, że kamera pomiarowa była ustawiona inaczej niż ta, która przekazywała obraz do telewizji. Nawet minimalnie inny kąt padania sprawiał, że widzowie mogli nie rozumieć decyzji. Tyle tylko, że protestujący kilka razy zawodnicy w Belgradzie mieli dokładny ogląd z aparatury. I również kręcili głowami na znak niezrozumienia.

– W efekcie zawody, które aparatura miała wyraźnie przyspieszyć, przeciągały się. Momentami do horrendalnych rozmiarów, więc efekt innowacji był odwrotny od zamierzonego. Aparatura miała być też niepodważalnym argumentem, miała zamknąć kontrowersje. Oba czynniki przez SEIKO nie zostały spełnione, tylko wzmogły się. Rewolucja zaliczyła falstart – martwi się Filip Moterski, szef sędziów PZLA i potwierdza, że mimo to system SEIKO będzie używany także podczas lipcowych MŚ w Eugene i – być może – w Diamentowej Lidze. Choć redakcja "Athletics Weekly" kilka tygodni temu napisała, że do mistrzostw nie będzie żadnych testów. Bo wszystko podobno działa bez zarzutu. 

I am confused. How is this a foul? When will they stop changing the rules in our event? What even is this rule? pic.twitter.com/AifEKvnAXG

— Shara Proctor (@SharaProctor) March 20, 2022

Moterski jest innego zdania. – Tam i tak jest człowiek, który to kontroluje. System pokazywał automatycznie, ale to ręka ludzka zatwierdzała zielone lub czerwone światło. I moim zdaniem arbiter nie miał wyobraźni na temat tego, jak wygląda odbicie w skoku w dal. To generalnie nie zostało precyzyjnie określone. Czy kończy się, dopiero gdy but oderwie się od ziemi? A może gdy jest nieruchomy podczas stawiania kroku? To istotne o tyle, że przecież zawodnik, który zabiera stopę po odbiciu, przesuwa ją naprzód. I może przeciąć fotokomórkę de facto w kolejnym etapie skoku. Kwestią jest klatka, w której zatrzyma się ujęcie – tłumaczy zawiłości sędzia.

Brakuje regulacji, jak w ogóle taką kamerę ustawić

Docelowo kontrola spalonych skoków ma być całkowicie automatyczna. Być może światło będzie zapalać sztuczna inteligencja i jej algorytmy. Środowisko ma słuszne obawy, że stanie się to wcześniej niż w chwili, gdy aparatura rzeczywiście pozwoli nie mieć żadnych złudzeń. Na razie pozostawia olbrzymie pole do dyskusji. Niestety, tej w złych emocjach. Zdaniem ekspertów, przed debiutem systemu w Belgradzie urządzenie niewystarczająco przetestowano. Zabrakło właśnie tych prób, które są "na styku".

– World Athletics zezwala na użycie innej aparatury niż ta od firmy SEIKO. Na rynku jest już kilka firm i ich oprogramowania działają w różny sposób. Te, które mamy w PZLA, pozwalają na nałożenie linii granicznej i precyzyjne określanie naoczne, czy skok był spalony. Uważamy, że nasze kamery są bardziej wiarygodne o tych, jakich użyto w Serbii. Ale co z tego? Kluczową sprawą jest miejsce, w którym należy je zainstalować i sposób, w jaki powinno się je skalibrować. Takie precyzyjne wytyczne są określone do fotofiniszu na mecie biegów. Jest tam czarny znacznik, ustawiamy, tyle. Przy belce do skoku w dal niczego takiego jeszcze nie ustalono. Tymczasem nawet jeden milimetr w tę czy tamtą może mieć kluczowe znaczenie dla ważności danej próby – wyjaśnia Moterski.

Mimo wszystko, działacz nie jest jednoznacznie przeciwny rewolucji. Kamera widzi to, co wiele razy pomijało ludzkie oko. Zwłaszcza że wiele razy zdarzało się, iż but – pomimo ewidentnie spalonego skoku – nie zostawiał na plastelinie żadnego śladu.

Mistrzostwa Polski 2022 już z kamerą zamiast plasteliny, ale to nie one są problemem

Tak czy inaczej, światowa centrala do błędu się nie przyzna. Kroku wstecz nie będzie, a to oznacza, że świat musi przyzwyczaić się do sędziowania po nowemu. Niestety, o ile organizatora MŚ i ME stać na zatrudnienie takich kamer (co zresztą będzie obligatoryjne), to już na mniejszych imprezach liczy się każdy dolar wydatków.

– Trwa okres przejściowy. Zawodnik w kraju będzie skakał nadal na plastelinie, a potem pojedzie na MŚ i zobaczy kamerę i twardą, jednolitą belkę. To dziwne – mówi wprost Moterski.

Jak ustaliliśmy, PZLA pracuje już nad opracowaniem wiarygodnego i budżetowego rozwiązania problemu. Docelowo ma być na nie stać każdy okręg – tak, żeby zawodnicy już od poziomu juniora oswajali się z nietypową technologią w ważniejszych imprezach. Na poziomie mistrzowskim rozwiązanie będzie wprowadzone tego lata m.in. w mistrzostwach Polski, a także na Memoriale Janusza Kusocińskiego. Lista nie jest zamknięta. Ale z racji pieniędzy, które trzeba na to wydać, o wiele dłuższa nie będzie.