14 gru 2022 | Piłka nożna / MŚ 2022

Mundial 2022. Didier Deschamps może powtórzyć sukces Vittorio Pozzo, zapomnianego trenera Włoch

Jeśli Didier Deschamps znów będzie miał w rękach Puchar Świata FIFA, będzie drugim takim trenerem po Vittorio Pozzo (Fot. Getty)

Jak dotąd tylko dwie reprezentacje w historii zdołały obronić mistrzostwo świata. Szansę na dołączenie do nich zachowała w Katarze Francja, a, w przypadku ostatecznego triumfu, Didier Deschamps stanie się ledwie drugim selekcjonerem, który wygrał dwa mundiale z rzędu. Będzie pamiętany i wspominany już zawsze, w odróżnieniu od tego pierwszego, którego nazwisko w powszechnej świadomości nie funkcjonuje.

DALSZĄ CZĘŚĆ PRZECZYTASZ POD REKLAMĄ

RZUTY KARNE TO NIE LOTERIA I MUNDIAL TO POTWIERDZA!

Szpakowski o zachowaniu Michniewicza: śmieszne i żenujące

Czytaj też

Szpakowski o zachowaniu Michniewicza: śmieszne i żenujące

Włochy i Brazylia – tylko te reprezentacje mogły jak dotąd cieszyć się z dwóch tytułów z rzędu. Działo się to w czasach bardzo zamierzchłych, bo Brazylijczycy dokonali tego 1958 i 1962 roku, a Włosi jeszcze przed II wojną światową – w 1934 i 1938.

Canarinhos nigdy nie słynęli jednak ze stałości w uczuciach do selekcjonerów. Dość powiedzieć, że mundial 1958 zwyciężył Vicente Feola, ten cztery lata później Aymore Moreira, a pomiędzy nimi kadrę prowadziło jeszcze dwóch innych selekcjonerów. Pewna stabilizacja w kadrze Brazylii to dopiero znak ostatnich czasów. W XXI wieku prowadziło ją siedmiu selekcjonerów, a Tite stał się tym najdłużej nieprzerwanie pozostającym na stanowisku. Jego sześcioletnia kadencja blednie jednak w zestawieniu z Vittorio Pozzo, który prowadził włoską kadrę przez dziewiętnaście lat..

Vittorio Pozzo zapomniany nieprzypadkowo

– To, że tak niewiele osób wie, kim on był, jest zamierzone – mówił jakiś czas temu w BBC dr Alex Alexandrou, przewodniczący i współzałożyciel sieci Football and War. Jak to możliwe, że postacią szerzej nieznaną jest jedyny trener, który poprowadził reprezentację do dwóch mistrzostw świata z rzędu? Który był selekcjonerem Włochów nieprzerwanie przez piętnaście lat? Który stworzył formację Metodo, najstarszy przykład tak popularnego później ustawienia 4-3-3.

Odpowiedź jest prosta – chodzi o wojnę i, przede wszystkim, faszyzm. – Jeśli spojrzymy na Włochy po 1945 roku i to, jak ich federacja oraz FIFA budowały i promowały siebie na nowo, jedną z najważniejszych rzeczy, których nie chciały zrobić, było uwiarygodnianie Pozzo i jego sukcesów z lat 30. Były one mocno związane ze skrajną prawicą i faszyzmem – tłumaczył dr Alexandrou.

Pozzo objął kadrę po raz pierwszy na igrzyska 1912, a później jeszcze był też członkiem zarządzającej nią komisji i znów jedynym trenerem na turnieju olimpijskim – w 1924 roku. Wszystko to miało miejsce przed objęciem pełni władzy przez Benito Mussoliniego i jego popleczników. Do tego nigdy nie był członkiem Narodowej Partii Faszystowskiej. Mimo to jego historia nierozerwalnie związana jest z ruchem skrajnie prawicowym.

Szpakowski o zachowaniu Michniewicza: śmieszne i żenujące

Czytaj też

Szpakowski o zachowaniu Michniewicza: śmieszne i żenujące

Vittorio Pozzo na rękach swoich piłkarzy po finale mundialu 1934 (Fot. Getty)

Nowe kandydatury na gospodarza MŚ 2030. Wszyscy marzą o mundialu

Czytaj też

Prezydent FIFA Gianni Infantino (fot. PAP/EPA)

Nowe kandydatury na gospodarza MŚ 2030. Wszyscy marzą o mundialu

"Pozzo nie jest tak sławny i doceniany, jak mógłby i od strony sportowej powinien być, ponieważ zdobył swoje trofea w czasach reżimu faszystowskiego" – czytamy w książce "How to Win the World Cup" eksperta od włoskiego futbolu Johna Foote’a. "Nie został do tego zmuszony; on w tym uczestniczył. Piłkarze oddawali faszystowski salut i było wokół ich sukcesów wiele dyskusji" – zastanawia się autor.

Punkt widzenia współdzieli z historykiem sportu, prof. Jeanem Williamsem. – Wiele osób opisuje Pozzo jako dostosowującego się do reżimu – szedł razem z nim pod ramię, zamiast się mu przeciwstawić – uważa naukowiec, ale przyznaje też, że i okoliczności były szczególne. O ile nie opuściłeś kraju, było to bardzo trudne do uniknięcia. Na tej samej zasadzie, na której wielu młodych mężczyzn w Niemczech trafiało do Hitlerjugend, zasadniczo będącego tamtejszą wersją ruchu skautowego.

W podobnym tonie wypowiadał się dr Alexandrou. – Nie sądzę, aby Pozzo poświęcał specjalnie dużo czasu polityce jako takiej, a tym bardziej faszyzmowi. Kochał swój futbol i musiał przetrwać w tym reżimie. Robił to, co uważał, że musi zrobić, aby wykonywać pracę, którą chciał wykonywać, czyli zarządzać kadrą – tłumaczył.

A realia były takie, że po marszu na Rzym w 1922 roku i przejęciu pełni władzy dwa lata później o wszystkim decydował rząd Mussoliniego. Również jeśli chodzi o sport i futbol, którego silny związek z narodem szybko dostrzeżono. Dość powiedzieć, że szefem Włoskiej Federacji Piłkarskiej został generał milicji Giorgio Vaccaro. Na sport, szybko zidentyfikowany jako płaszczyzna do zaprezentowania się na arenie międzynarodowej jako kraj sukcesu, przeznaczano spore pieniądze. W 1929 roku podjęto dwie niezwykle ważne decyzje dla futbolu. Zreorganizowano Serie A do formatu, w którym wciąż jest rozgrywana, oraz zatrudniono na stanowisku selekcjonera Pozzo.

Nowe kandydatury na gospodarza MŚ 2030. Wszyscy marzą o mundialu

Czytaj też

Nowe kandydatury na gospodarza MŚ 2030. Wszyscy marzą o mundialu

Vittorio Pozzo ze Złotą Nike po finale mundialu 1934 (Fot. Getty)

Mundial okiem komentatora. "Obraz MŚ w Katarze nigdy nie będzie pełny"

Czytaj też

Przemysław Pełka podczas mundialu w Katarze skomentował 11 spotkań dla TVP Sport

Mundial okiem komentatora. "Obraz MŚ w Katarze nigdy nie będzie pełny"

Na pierwszy mundial, rozgrywany rok później, Włochów nie zaproszono, ale to oni zostali gospodarzem kolejnego. Władza nie wyobrażała sobie innego rozstrzygnięcia niż triumf, który miał potwierdzić siłę faszyzmu i narodu. I choć nikogo nigdy nie przyłapano, do dziś pozostaje sporo wątpliwości, czy Azzurri zostali mistrzami świata w pełni uczciwie.

Mundial kontrowersji, ale przede wszystkim geniuszu Pozzo

Przeciwnicy skarżyli się, że sędziowie niezwykle pobłażliwie traktowali bardzo fizycznie grających Włochów. Mussolini miał się z nimi spotykać wieczorami i nocami poprzedzającymi mecze jego kadry i ich korumpować. Szwajcarski arbiter Rene Mercet został nawet zawieszony przez rodziną federację w związku z zarzutami podjęcia kilku kontrowersyjnych decyzji w trakcie ćwierćfinałowego starcia gospodarzy z Hiszpanią.

W jego trakcie, podobnie jak i w trakcie pozostałych spotkań Italii, na trybunach było bardzo gorąco. Azzurri mogli liczyć na żywiołowy doping, który niewątpliwie również miał wielki wpływ na ich triumf. Nie ma też żadnych wątpliwości, że, pomimo oskarżeń, kluczowym czynnikiem był geniusz Pozzo.

Włosi w finałowym turnieju stracili ledwie trzy bramki w pięciu meczach. To o tyle imponujące, że w tamtych czasach trafianie do siatki przychodziło zespołom dość łatwo. Większość grała w ustawieniu 2-3-5, względnie 3-2-5, tymczasem Włosi zaskoczyli wszystkich czterema obrońcami i asekurującym ich defensywnym pomocnikiem. Wcześniej piłkę rozprowadzali raczej środkowi obrońcy, u Pozzo odpowiedzialność za to spadła na drugą linię.

Ale nie tylko pod względem taktycznym wyprzedził swoją epokę. Sam fakt bycia samodzielnym selekcjonerem nie tylko w trakcie turnieju, ale w ogóle, był dość innowatorski. Preferowano wówczas bowiem model, w którym kadry powoływały specjalne komisje związków krajowych i co najwyżej jedna osoba zarządzała nimi w trakcie turniejów, a nie w ogóle.

Wreszcie kolejna innowacja, która dziś jest dla nas codziennością – powoływanie oriundich, czyli zawodników mających włoskie korzenie, ale urodzonych za granicą. A włoska diaspora, ze względu na przeludnienie, brak pracy itd. była niezwykle liczna. Należało do niej również wielu piłkarzy. Pięciu – Attilio Demaria, Enrique Guaita, Anfilogino Guarisi, Luis Monti i Raimundo Orsi – znalazło się w kadrze na mundial, choć wcześniej reprezentowali inne kraje. Ba, Demaria i Monti zdobyli z Argentyną srebro pierwszych mistrzostw świata!

Mundial okiem komentatora. "Obraz MŚ w Katarze nigdy nie będzie pełny"

Czytaj też

Mundial okiem komentatora. "Obraz MŚ w Katarze nigdy nie będzie pełny"

Vittorio Pozzo z reprezentacją Włoch przed finałem mundialu 1938 (Fot. Getty)

Koniec ważnej współpracy. Michniewicz bez menedżera

Czytaj też

Robert Lewandowski i Czesław Michniewicz (fot. Getty)

Koniec ważnej współpracy. Michniewicz bez menedżera

Wszyscy co do jednego swoich dni dożyli w Ameryce Południowej, ale nie można mieć najmniejszych wątpliwości, że byli mocno związani z Italią i czuli się Włochami. Orsi był zresztą jedną z kluczowych postaci mistrzowskiej drużyny, zdobywając bramkę w wygranym 2:1 finale z Czechosłowacją. Pozzo obronił swoją decyzję, gdyż powołanie oriundich wcale nie było mile widziane przez faszystowską władzę.

Selekcjoner zrobił jednak z nich swoich żołnierzy i to niemal dosłownie. W trakcie obozów przygotowawczych indoktrynował ich nacjonalistycznymi przesłaniami i traktował jak wojsko, regularnie każąc maszerować w ciężkich butach przez las. Dzięki temu zespół traktował mecze jak bitwy i nie cofał się przed niczym, by osiągnąć sukcesy. A te przychodziły jeden po drugim, bo dwa lata po wygranym mundialu Włosi zwyciężyli na igrzyskach w Berlinie, a po kolejnych dwóch wygrali mistrzostwa świata we Francji, tym samym stając się pierwszym triumfatorem niebędącym zarazem gospodarzem.

Rzymski salut, czarne koszule i... banicja

I, podobnie jak na mundialu u siebie, zespół przed każdym meczem prezentował salut rzymski. Gdy przed meczem otwarcia z Norwegią nastawiony przeciwko Włochom tłum wygwizdywał ich i krzyczał przeciwko nim, Pozzo nakazał jeszcze raz podnieść opuszczone już ręce. Kulminacją był ćwierćfinał przeciwko gospodarzom, których żywiołowo wspierały trybuny. Ze względu na podobieństwo strojów Azzurri nie mogli zagrać w swoich tradycyjnych niebieskich koszulkach, więc... zszokowali wszystkich. Na polecenie z góry, zamiast w rezerwowych białych, wystąpili w czarnych. To oczywiście było nawiązanie do strojów Milicji Faszystowskiej, zwanej "Czarnymi Koszulami". W takich Mussolini i jego stronnicy dokonali zamachu stanu w październiku 1922 roku, znanego jako Marsz na Rzym.

Koniec ważnej współpracy. Michniewicz bez menedżera

Czytaj też

Koniec ważnej współpracy. Michniewicz bez menedżera

Benito Mussolini (z lewej) z towarzyszami w trakcie Marszu na Rzym, 27-29 października 1922 (Fot. Getty)

Bez pucharu, ale z... kotem. Anglicy wracają do domu

Czytaj też

Kyle Walker, John Stones i kot Dave (fot. Getty Images/Twitter)

Bez pucharu, ale z... kotem. Anglicy wracają do domu

W najczarniejszych snach Pozzo nie spodziewał się jednak pewnie, że to był ostatni sukces jego kadry. Rok później rozpoczęła się II wojna światowa, a zanim w 1950 roku rozegrano kolejny mundial, zwolniono go ze stanowiska. Za bardzo kojarzył się z obalonym faszystowskim reżimem.

Co więcej, Pozzo już nigdy nie wrócił na ławkę trenerską – w kraju i nie tylko postanowiono na zawsze odciąć go od piłki. To nie do końca się udało, gdyż został on uznanym dziennikarzem, piszącym o reprezentacji Włoch i calcio dla "La Stampy".

"Czy te dwa tytuły mistrzów świata w ogóle się liczą?" – zastanawia się w swojej książce Foote. To jednak pytanie retoryczne, gdyż trudno znaleźć powody, dla których miałyby się nie liczyć. W 1934 roku nikogo nie przyłapano na oszustwie, cztery lata później tym bardziej. Pozzo dokonał wtedy sztuki, której przez 80 lat nikomu nie udało się powtórzyć.

Teraz przed taką szansą stoi Deschamps. Jego kadra również gra w sposób dość wyrachowany i niezwykle skuteczny. Do tego w dużej mierze tworzą ją zawodnicy będący odwrotnością oriundich, czyli urodzeni we Francji, ale pochodzący z innych krajów.

Na całe szczęście czasy są zupełnie inne i Deschampsa oraz jego dzieła nikt nie kojarzy z żadną zbrodniczą ideologią. Jeśli powtórzy wynik Pozzo, na pewno nie grozi mu ani przymusowe bezrobocie, ani tym bardziej damnatio memoriae. I tylko media, wszelkie muzea sportu, a nawet sama FIFA będą musiały wtedy przypomnieć nazwisko tego, który jako pierwszy obronił tytuł mistrza świata.

TU ZNAJDZIESZ TRANSMISJĘ MECZU FINAŁOWEGO ARGENTYNA – FRANCJA

Bez pucharu, ale z... kotem. Anglicy wracają do domu