Rafał Rostkowski: Szymon Marciniak co tydzień mógłby sędziować w czołowych ligach świata

Polska straci Szymona Marciniaka? "Stanie się to szybciej niż później"

O aktualnych planach stworzenia zawodowej grupy sędziów międzynarodowych dowiedziałem się od osoby obracającej się w kręgach zbliżonych do władz FIFA i UEFA. Gdy zacząłem to weryfikować, niezależnie od siebie potwierdziły to dwie inne osoby aktywne w strukturach sędziowskich na poziomie międzynarodowym. Każda z nich przedstawiła jednak nieco inną wersję niektórych szczegółów, zaznaczając iż projekt jest na takim etapie, że jeszcze jest za wcześnie, aby mówić o konkretach czy tym bardziej o ustaleniach.

Idea jest taka, aby najlepszych sędziów Europy lub świata wykorzystywać z pożytkiem dla piłki nożnej możliwie jak najbardziej optymalnie. Kiedy powstanie grupy o nazwie „FIFA Elite” czy „UEFA Profi” stanie się faktem i FIFA albo UEFA zatrudni do niej Szymona Marciniaka, który w obu organizacjach jest teraz sędzią numer 1, arbiter z Płocka co tydzień mógłby prowadzić mecze w różnych ligach europejskich – oczywiście ligach tylko tych krajów, które zgłosiłyby się do programu centralnej międzynarodowej obsady sędziowskiej na mecze ligowe.

Dziś Juve – Milan, za tydzień Real – Barca...

Szymon Marciniak mógłby więc w jednym tygodniu prowadzić na przykład mecz Juventus Turyn – AC Milan w Serie A, tydzień czy dwa tygodnie później spotkanie Real Madryt – FC Barcelona w La Lidze, a na koniec miesiąca wystąpić w spotkaniu PSG – Olympique Marsylia. Oczywiście to teoria, ale bardzo bliska temu, co już wkrótce może być rzeczywistością. Oczywiście Marciniak nie w każdym miesiącu musiałby sędziować takie topowe mecze tylko w ligach najsilniejszych. Arbitrzy całkowicie neutralni z dużym doświadczeniem międzynarodowym potrzebni są często również w ligach na przykład greckiej, tureckiej, bułgarskiej, rumuńskiej czy portugalskiej oraz w wielu innych, także w polskiej Ekstraklasie. Mecze z udziałem choćby takich klubów ze Stambułu jak Besiktas, Fenerbahce czy Galatasaray, albo Panathinaikosu Ateny z Olympiakosem Pireus czy w Lizbonie Benfiki ze Sportingiem lub z FC Porto, ewentualnie na przykład Legii Warszawa z Lechem Poznań – to także spotkania często niezwykle wymagające. Kluczowe dla powodzenia projektu "FIFA Elite" lub "UEFA Profi" będą ustalenia pomiędzy władzami związków narodowych, poszczególnych lig zawodowych oraz FIFA i UEFA.

FIFA i UEFA dopracowują pomysł sprzed 20 lat

Pomysł stworzenia grupy zawodowych sędziów międzynarodowych wcale jednak nie jest nowy. Słyszałem o nim osobiście w czasie spotkań z władzami FIFA, gdy byłem jeszcze czynnym sędzią międzynarodowym.

Pierwszy raz o pomyśle zaczęło się mówić na początku XXI wieku, wkrótce po mistrzostwach świata w 2002 roku Korei Południowej i Japonii, które przeszły do historii jako najgorzej sędziowany turniej tej rangi – nie tylko w tym wieku. Błędów było wtedy tyle, że jeszcze w czasie turnieju na znak protestu przeciwko sędziowskim skandalom... z członkostwa w Komisji Sędziowskiej FIFA zrezygnował Angel Maria Villar Llona, który był jednocześnie prezesem Hiszpańskiej Federacji Piłkarskiej. Hiszpania była jednym z kilku zespołów najbardziej poszkodowanych i wyeliminowanych z turnieju przez błędy sędziów. Marciniak wrócił z MŚ i... jest już pewny kolejnych. "Bilety czekają"

Oburzony sędziowaniem był również prezydent FIFA Sepp Blatter, który po mistrzostwach rozwiązał Komisję Sędziowską, powołał nową, a na jej czele postawił właśnie Villara Llonę. On z kolei na stanowisku Head of Refereeing, czyli w roli szefa Departamentu Sędziowskiego FIFA, zatrudnił Jose Marię Garcia Arandę, byłego arbitra międzynarodowego. Garcia Aranda zaczął profesjonalizować sposób przygotowywania sędziów do pracy w najważniejszych rozgrywkach międzynarodowych. To właśnie za kadencji Villara Llony i Garcii Arandy powstał pomysł stworzenia zawodowej grupy sędziów międzynarodowych, których FIFA lub UEFA miałyby delegować na szczególnie trudne, potencjalnie trudne czy po prostu najbardziej prestiżowe mecze w poszczególnych krajach i ligach.

Wtedy do realizacji pomysłu nie doszło z powodu braku zainteresowania ze strony władz największych związków narodowych i władz najsilniejszych lig.

– Mamy wystarczająco dużo dobrych sędziów w swoim kraju i nie potrzebujemy żadnych transferów z innych państw – powiedział Volker Roth, wpływowa wówczas postać w Niemieckim Związku Piłki Nożnej (DFB), a zarazem przewodniczący Komisji Sędziowskiej UEFA i jednocześnie wielki oponent Komisji Sędziowskiej FIFA. Podobne było stanowisko m.in. władz sędziowskich związków z Anglii, Francji i Włoch.

Transfery sędziów stały się faktem

W ostatnich latach sytuacja radykalnie się zmieniła – transfery sędziów stały się faktem. Serb Milorad Mażić po mistrzostwach świata w 2018 roku podpisał kontrakt na sędziowanie w chińskiej Super League. Przestał sędziować w Serbii i w Europie, co oznaczało zakończenie jego kariery międzynarodowej.

Anglik Marc Clattenburg, który miał już w dorobku prowadzenie finału Ligi Mistrzów i Euro 2016, miał też niemalże pewną nominację na swoje pierwsze mistrzostwa świata – w 2018 roku. Jednocześnie miał dużą realną szansę zostać pierwszym w historii arbitrem, który oprócz finałów LM i Euro wystąpiłby również w finale mundialu. Miał, ale kilka miesięcy wcześniej dostał kuszącą propozycję z Arabii Saudyjskiej. Clattenburg chciał więc łączyć sędziowanie w lidze saudyjskiej z sędziowaniem w angielskiej Premier League, ale władze sędziowskie Angielskiego Związku Piłki Nożnej (The FA) nie wyraziły na to zgody. Kazały Clattenburgowi wybierać, w której lidze woli sędziować. Wybrał saudyjską, więc The FA pozbawiło go statusu sędziego FIFA i na mundial w 2018 nie poleciał. Po roku Clattenburg przeniósł się do Chin, gdzie w Super League sędziował trzy razy więcej meczów niż w Arabii Saudyjskiej.

O potrzebie transferów sędziowskich coraz częściej mówi się teraz w różnych krajach, nawet we Francji, w Niemczech czy w Anglii, gdzie sędzią międzynarodowym The FA właśnie nominowała Australijczyka Jarreda Gilleta. Przed emigracją był arbitrem A-League i sędzią FIFA z nominacji Australijskiego Związku Piłki Nożnej.

Dotychczas udało się tylko Irańczykowi z Australią

Dotychczas jedynym arbitrem, któremu transfer do ligi innego kraju nie zaszkodził w kontynuacji kariery międzynarodowej i udziale w mistrzostwach świata, jest Irańczyk Alireza Faghani. Od 2019 roku sędziuje w australijskiej A-League, ale nadal ma bardzo dobre relacje z Irańskim Związkiem Piłki Nożnej, który wciąż co roku zgłasza go do FIFA na listę sędziów międzynarodowych. Dzięki temu Faghani mógł wziąć udział między innymi w mistrzostwach świata w Katarze.

Jednak Faghani na razie jest wyjątkiem od powszechnej na całym świecie praktyki. Obecnie zwyczaje nadal są takie, że każdy sędzia międzynarodowy regularnie sędziuje w swoim kraju. Ponadto, od kilku do kilkunastu razy rocznie, delegowany jest na mecze przez konfederację kontynentalną – w przypadku Australii, należącej do tej samej konfederacji co Iran, jest to Azjatycka Konfederacja Piłkarska (AFC), a w przypadku Europy to UEFA.

Rzadziej, nie częściej niż po parę razy w roku, sędziowie międzynarodowi wysyłani są na mecze w rozgrywkach światowych, np. eliminacjach mistrzostw świata albo ewentualnie spotkania w turnieju finałowym. Do tego sporadycznie dochodzą zaproszenia na mecze towarzyskie, choć ich zawsze było mało i zdarzały się nie w każdym roku, oraz czasami zdarzają się wyznaczenia do prowadzenia meczów w innych ligach narodowych. To ostatnie zjawisko systematycznie się rozwija, ale akurat takie aktywności bywają kłopotliwe zarówno dla sędziów, jak i związków narodowych, bo przecież nie za to związek albo liga płaci arbitrowi stałe wynagrodzenie, aby pracował w innym kraju, w innej lidze...

Francuzi nie przestają. Autorytet krytykuje Marciniaka

O transferze do Polski myślał słynny Cuneyt Cakir

Poza wąskim gronem bezpośrednio zainteresowanych, nikt o tym nie wie i dotychczas nikt nie pisał ani nie mówił publicznie, ale sędziowanie w polskiej Ekstraklasie przez chwilę rozważał słynny turecki arbiter Cuneyt Cakir, który w przeszłości prowadził między innymi finał Ligi Mistrzów i aż dwa razy sędziował mecze półfinałowe mistrzostw świata – w 2014 i 2018. Ostatecznie jego sprawy tak się jednak potoczyły, że po przerwie w sędziowaniu meczów spowodowanej perturbacjami w Tureckim Związku Piłki Nożnej i – jak się okazało – niesłusznym zawieszeniem Cakira, które pozbawiło go szansy sędziowania mundialu w Katarze, wrócił na krótko do sędziowania w swojej ojczyźnie, a niedawno zdecydował się zakończyć karierę.

Pierwszym słynnym sędzią, który miał przejść do ligi innego kraju, był Włoch Pierluigi Collina, arbiter finału mistrzostw świata w 2002 roku, a obecnie szef Komisji Sędziowskiej FIFA. Gdy był u szczyty kariery, podpisał kontrakt reklamowy z Oplem. Władze Włoskiego Związku Piłki Nożnej dostrzegły jednak konflikt interesów, ponieważ Opel był też sponsorem AC Milan. Każda decyzja sędziego Colliny, nawet decyzje podejmowane w meczach bez udziału AC Milan, mogły jednak wzbudzać niestosowne i niepożądane kontrowersje i komentarze sugerujące związek decyzji arbitra z kontraktem reklamowym i potencjalnym interesem Opla, więc… Collina przestał sędziować w Serie A. Wtedy pojawiła się propozycja transferu do angielskiej Premier League, ale gdy okazało się, że i tam kontrakt z Oplem stanowiłby konflikt interesów, słynny włoski sędzia postanowił zakończyć karierę.

Śpieszcie się doceniać Szymona Marciniaka...

Szymon Marciniak jest teraz w tym samym okresie kariery co wtedy Collina. Obaj panowie dobrze się znają, lubią, intensywnie współpracują, więc ewentualne kontrakty reklamowe Szymon będzie zapewne rozważał szczególnie starannie. Tymczasem pytanie brzmi: czy polski arbiter zostawi Ekstraklasę dla kontraktu z jedną z czołowych lig, czy wcześniej zrealizuje się projekt "FIFA Elite" lub "UEFA Profi". W każdym razie pewne jest jedno: śpieszcie się doceniać Marciniaka, bo z polskiej Ekstraklasy może zniknąć szybciej niż ktokolwiek się spodziewa.

Tak zmienił się Marciniak. Od okręgówki do finału mundialu