W świątecznym czasie londyńskie Alexandra Palace tętni życiem. Popołudniami i wieczorową porą jest tam hulanka oraz swawola. W tumulcie rywalizują ci o najdziwniejszych możliwych przydomkach. Wychodzą do tarcz przy wybranych piosenkach. Nie walczą fizycznie, ale w grze jest psychika.
Wzmożone bicie serca
Kto okaże się najlepszym darterem świata organizacji PDC i dostanie pół miliona funtów? Wielu stawia na obrońcę tytułu Luke'a Humphriesa. Jednak rozczarowujący występ dwudziestodziewięcioletniego Anglika w Grand Slam of Darts miesiąc temu potwierdził, że może zdarzyć się wszystko. Niespodzianka była spora, bo Humphries przegrał nie jeden, a dwa mecze pierwszej rundy turnieju w formacie grupowym.
Nie trzeba było długo czekać na poznanie przyczyn problemów dartera. We wpisie w mediach społecznościowych przyznał, że myślami nie był w Aldersley Leisure Village w Wolverhampton, gdzie przeprowadzano turniej, a przy swoim chorym synu. Każdy to zrozumiał. Dwa tygodnie później Cool Hand Luke wygrał Players Championship, pokonując w finale innego zasłużonego, ale znacznie młodszego Luke'a, czyli Littlera. Ten duet rządził w roku 2024, poczynając od poprzednich MŚ PDC.
Humphries dobrze wie, z czym musi się teraz mierzyć siedemnastoletni rywal. Sam doświadczył nagłego wzrostu popularności po MŚ PDC 2019, w których dotarł do ćwierćfinału. Wydawać się mogło, że przed chłopakiem, który kilka miesięcy wcześniej pracował jako dekarz, otwiera się ogromna szansa na sukces. Pierwsze turnieje po tym udanym starcie przynosiły jednak porażkę za porażką. Szalę goryczy przelała ta w German Open. Prowadził 5:2 z Jamesem Wade'em, by przegrać cztery legi z rzędu i odpaść z turnieju.
A Humphries zaimponował szczerością. Wyjawił, że w trakcie rywalizacji miał nawet atak paniki. W wywiadzie dla Sky Sports w czerwcu 2019 zdradził, że jego zdrowie psychiczne szwankuje od półtora roku. Miał palpitacje serca zarówno w zawodach, jak i w codziennym życiu.
Kluczowa dla poprawy stanu okazała się terapia poznawczo-behawioralna prowadzona przez specjalistę, bo ze względu na przepisy antydopingowe nie można stosować leków i trzeba było zmienić kurację. Zalecenie terapeuty? Więcej aktywności fizycznej i miesięczna przerwa od gry. Człowiek, który przyznał się, że skrywał emocje, spotkał się z dużym wsparciem środowiska .
To dzięki niemu wielu nabrało odwagi i podzieliło się swoimi kłopotami. Holenderscy kibice mogli choćby usłyszeć przestrogi młodego dartera Levy'ego Frauenfeldera. Zachęcał do rozmowy z bliskimi oraz korzystania z usług psychologów sportowych, zanim będzie za późno. To niezbędne, co potwierdza teraz Humphries. Drogę do obrony trofeum Sida Waddella zaczął w znakomitym stylu, nie oddając seta, a nawet lega Francuzowi Thibault Tricole'owi .
A przecież podczas nieszczęsnego meczu z Wadem w Niemczech nie tylko on miał poważniejsze problemy. James Wade był jednym z najlepszych darterów końca pierwszej dekady XXI wieku. Mógł osiągnąć znacznie więcej, gdyby nie choroba dwubiegunowa zdiagnozowana w 2009 roku. Do tego doszło ADHD. Paranoja i wahania nastroju skutkowały nietypowymi zachowaniami w wywiadach telewizyjnych, szczególnie tuż po meczach. Dopuszczał się nawet rasistowskich wyzwisk i prowokacyjnych zachowań w stosunku do Japończyka Seigo Asady. Do skorzystania z pomocy specjalisty zachęciła go żona, a operatorzy i dziennikarze dostali nieoficjalny zakaz podchodzenia z mikrofonem do Anglika tuż po zakończeniu spotkania. Pomogła też pasja do samochodów, bo pozwoliła zapomnieć o codziennych problemach. Wade jest teraz ambasadorem organizacji Bipolar UK zajmującej się pomocą cierpiącym na chorobę dwubiegunową.
Łabędzie ratujące życie
Dużo dla ratowania zdrowia psychicznego w środowisku darterskim zrobiła znana dziennikarka Abigail Davies. Walijka zdobyła uznanie kibiców wywiadami dla stacji Sky. Odwagą wykazała się zwłaszcza po zakończeniu poprzednich mistrzostw. Grudzień 2023 spędziła w najlepszej londyńskiej placówce zajmującej się leczeniem chorób psychiatrycznych, The Priory. Miała nawet wątpliwości, czy dożyje do świąt Bożego Narodzenia, bo myśli samobójcze nachodziły ją zbyt często. To sport po raz kolejny zmienił jej los na lepszy.
Dzieciństwo Davies miała dalekie od szczęśliwego. Była zaledwie dziewięcioletnią dziewczynką, gdy po rozwodzie rodziców wpadła w anoreksję. Zaburzenia odżywania sprawiły, że wielokrotnie lądowała w oddziałach szpitali psychiatrycznych, a raz musiała tam przebywać przez cały rok szkolny. Jej zainteresowania ograniczały się wtedy do obsesyjnego liczenia kalorii, impulsywnych ćwiczeń oraz połykania środków przeczyszczających, niejednokrotnie w dawkach grożących śmiercią.
Odmiany mogła szukać tylko w sportowej rzeczywistości. Podczas wizyt u dziadków w sobotnie popołudnia oglądała fragmenty snookerowych, darterskich i piłkarskich zmagań. Te ostatnie pokochała w wieku 15 lat, gdy na stadion Swansea zabrał ją wujek. Atmosfera na trybunach i akcje pochłonęły ją na dłużej niż 90 minut spotkania. Została fanką Swansea, zaczęła nawet przelewać przemyślenia na papier i tak zaangażowała się w dziennikarstwo, podejmując pracę w tym kierunku. Zaczęła również działać w lokalnych rozgłośniach radiowych, by ostatecznie znaleźć miejsce w Sky Sports i BBC przy transmisjach z meczów walijskich zespołów piłkarskich. A świat poza Wyspami Brytyjskimi może ją zobaczyć w zawodach grupy Matchroom Sport, czyli w darcie, snookerze i poolu.
Ostatnie miesiące Davies były znacznie spokojniejsze, więc podkreśla na każdym kroku konieczność walki z zaburzeniami psychicznymi. Angażuje się w różne akcje charytatywne jak chociażby te dla dzieci cierpiących na nowotwory. Pożegnała się z bujną fryzurą, by dać dobry przykład innym i wspierać akcję robienia specjalnych peruk. Nikogo więc nie zdziwiło, że to właśnie ona poprowadziła specjalny program w kwietniu z udziałem takich gwiazd darta jak wspomniany Luke Humphries, Nathan Aspinall, Michael Smith i Peter Wright. Dzielili się doświadczeniami w tej sferze. Pokazuje to, jak spory postęp osiągnięto w kwestii dbania o zdrowie psychiczne. Jeszcze pięć lat temu frekwencja na warsztatach o tej tematyce była marna, co krytykował ówczesny szef zrzeszenia darterów, Peter Manley. Na szczęście teraz świadomość jest znacznie większa.
Procenty i młodość
Abigail Davies lubuje się w strojach i fryzurach lat sześćdziesiątych. To właśnie wtedy jej sport zaczął być popularny dzięki pierwszym transmisjom telewizyjnym. Przez dwie następne dekady zarówno dart, jak i snooker były obserwowane przez miliony widzów, ale pozostawały w barowej kulturze. Zawodnicy bez zahamowań sięgali po kolejne kufle piwa oraz palili jednego papierosa za drugim w oczekiwaniu na kolejkę. Wśród nich byli niemal wyłącznie mężczyźni z Wysp Brytyjskich. Na trybunach było podobnie.
Teraz darterzy nie mogą już oficjalnie korzystać z napojów wyskokowych w trakcie meczów. Niestety, incydenty po nadmiernym spożyciu alkoholu są nadal częste. Zrzeszenie darterów w ostatnich piętnastu latach naliczyło ich około setki. Tajemnicą poliszynela jest, że dochodziło do nich nawet podczas największych imprez. Doświadczony niemiecki darter Jochen Graudenz w rozmowie z portalem "dartsnews.de" posunął się do stwierdzenia, że 70 procent najlepszych na świecie ma problem z nadużywaniem alkoholu. Przykłady zna z własnego podwórka. Dwóch finalistów German Masters zostało w 2017 roku zdyskwalifikowanych po wykryciu alkoholu we krwi. A Sacha Stein przyznał się, że wypił piwo przed meczem podczas MŚ PDC w 2015. W tym roku znacznie zaostrzono więc przepisy dotyczące spożycia alkoholu przez zawodników i jego przemycania na areny. Kara 250 funtów za pierwsze takie przewinienie jest jednak minimalna, a częstotliwość kontroli zbyt mała, by w pełni poradzić sobie z problemem.
Panuje przekonanie, że picie alkoholu może mieć związek ze schorzeniem, o którym w środowisku mówi się od lat 80. Co prawda nie ma jednoznacznych dowodów, że dartitis ma podłoże w chorobie alkoholowej, ale ograniczenie trunków pomogło wielu niemogącym uprawiać ulubionego sportu. Gdy mają oddać rzut, to następuje blokada. Niejednokrotnie uniemożliwia nawet podniesienie lotki. Zmagała się z tym doktor psychologii Linda Duffy, która w latach osiemdziesiątych była najlepszą darterką na świecie. Skłoniło to ją do badań w tym kierunku i wykrycia psychologicznego podłoża objawów. Doktor poleca cierpiącym na dartitis terapię poznawczo-behawioralną, choć podkreśla, że nie ma jednej metody radzenia sobie z nią.
Od alkoholu stroni całkowicie Luke Littler. Jest po prostu zbyt młody. Widział w tym przewagę nad rywalami podczas poprzednich MŚ PDC. Po zwycięstwach nagradzał się... kebabami. Siedemnastolatek uczył się gry w specjalnej akademii, inaczej niż większość rywali, którzy poznali się z dartem w tytoniowych oparach w pubach. Takich darterów nowego typu z biegiem czasu będzie coraz więcej. A gwiazdy większości dyscyplin sportu mogą pozazdrościć Littlerowi popularności. Według danych Google był najchętniej wyszukiwanym sportowcem przez brytyjskich internautów w tym roku, mając nawet lepszy wynik od nowego premiera Zjednoczonego Królestwa, sir Keira Starmera. Występ Littlera w finale MŚ PDC zgromadził rekordową widownię przed telewizorami, a pula jego nagród przekroczyła milion funtów. A przychody z reklam mogą być jeszcze większe, patrząc na to, ilu śledzi profile siedemnastolatka w mediach społecznościowych.
To media, a nie alkohol mogą okazać się zagrożeniem nowego pokolenia darterów. Littler musiał nawet zatrudnić ekspertów od moderowania treści, by nie zapoznawać się z negatywnymi komentarzami. W dużej mierze dotyczyły one jego związku z o pięć lat starszą Eloise Milburn. Para się rozstała, nie mogąc pogodzić planów związanych z karierą, bo Milburn również jest darterką. A Littler, już po rozstaniu, bronił dobrego imienia byłej partnerki.
Otwarcie na nowe
Dawno minęły już czasy, gdy te mistrzostwa wywoływały poruszenie wyłącznie na Wyspach Brytyjskich. Imprezy z udziałem najlepszych są teraz w stanie wypełnić trybuny na całym świecie, także w Polsce. Sukces Poland Darts Masters w Warszawie oraz Gliwicach idealnie to pokazuje. Dba o to PDC, przydzielając jedną trzecią miejsc w mistrzostwach świata uczestnikom międzynarodowych kwalifikacji. W tym roku po raz pierwszy w czempionacie jest przedstawiciel Bahamów i Szwajcarii.
Przy rosnącej internacjonalizacji darta muszą pojawić się pytania o uwzględnienie go w programie olimpijskim. Te paryskie służyły szczególnie temu celowi. Nadzwyczaj ciepło wypowiadał się na ten temat Luke Humphries, stosując porównania do łucznictwa i strzelectwa. Na drodze tym pomysłom stoi jednak człowiek, bez którego nie moglibyśmy mówić o sukcesie marketingowym darta. Barry Hearn nie jest już szefem PDC, ale wciąż ma wiele do powiedzenia na temat organizacji zarządzanej obecnie przez jego syna. Hearn uważa, że starty bez gratyfikacji finansowej, a tylko takie są możliwe w igrzyskach, nie mają wielkiego sensu.
Nie oznacza to jednak, że darta nie ominą inne kłopoty, z którymi boryka się współczesny sport. Noa-Lynn van Leuven przeszła tranzycję płciową w wieku nastoletnim. O Holenderce zrobiło się głośno w tym roku, gdy wygrała cztery turnieje PDC, kwalifikując się jako pierwsza osoba transpłciowa do mistrzostw świata. Teraz wiele przeciwniczek protestuje przeciw jej startom, niejednokrotnie oddając mecze walkowerem. Van Leuven nie pozostaje dłużna. Ucieka się do wyzwisk. PDC pozwala jej jednak na występy w cyklu, kierując się ekspertyzą prawników i stosuje się do wytycznych MKOl. W obronie Holenderki stanął Luke Humphries. Podczas Grand Slam of Darts usłyszała jednak sporo gwizdów. Van Leuven odpadła w pierwszej rundzie mistrzostw, a o tym, jakie emocje towarzyszyły jej startowi, świadczy fakt, że PDC zablokowała komentowanie tweetów opisujących występ. Inne strony się na to nie zdecydowały, a sama zainteresowana wystąpiła w konferencji prasowej po odpadnięciu z mistrzostw.
Drugą kobietą rywalizującą z mężczyznami w tegorocznych MŚ była Fallon Sherrock. Głośno było o niej w grudniu 2019, gdy jako pierwsza wygrała mecz męskich MŚ PDC. Niestety, również padła ofiarą hejtu. Nie tylko tego anonimowego w sieci, ale ze strony swoich rywalek. Jej sytuacja odbiega od tej Van Leuven i nikt nie śmie podważać jej kobiecości, a Angielka twierdzi, że przyjemniej się rywalizuje w męskim niż damskim gronie. Sherrock już nie ma w turnieju, ale reszta musi sprostać wyzwaniom w Alexandra Palace i Internecie. Najważniejsze jest zachowanie spokoju przy tarczy oraz poza halami i pubami.
