| Inne

Sportowi bohaterowie. Oni walczyli w Powstaniu Warszawskim

Eugeniusz "Brok" Lokajski (fot. PAP/CAF)
Eugeniusz "Brok" Lokajski (fot. PAP/CAF)

Powstanie Warszawskie to jeden z największych aktów bohaterstwa w historii państwa polskiego. O wyzwolenie stolicy walczyły dziesiątki tysięcy ludzi, w tym także wybitni sportowcy. We wtorek, 1 sierpnia, mija 79. rocznica wybuchu powstania.

DALSZĄ CZĘŚĆ PRZECZYTASZ POD REKLAMĄ

Wśród poległych powstańców znalazło się aż 270 piłkarzy. W walkach uczestniczyło 36 graczy Polonii Warszawa. Zmarło dwóch: Ludwik Skrzypek i Aleksander "Przybysz" Justynowicz. Ciężko ranny został Tadeusz Gebethner, dowódca punktu oporu na Politechnice Warszawskiej, który zmarł w szpitalu w obozie jenieckim w Altengrabow. A Stanisław Wolańczyk stracił rękę, ale mimo to po wojnie wrócił na boisko.

Najbardziej utytułowanym piłkarzem wśród powstańców był Henryk Martyna. Przed wojną grał w Legii i Warszawiance. Miał ponad 20 spotkań w reprezentacji Polski i był olimpijczykiem z 1936 roku. W czasie okupacji – mając 35 lat – grał w drużynie Radości. W powstaniu był komendantem kamienicy przy ul. Mokotowskiej 52. Po kapitulacji znalazł się w obozie w Pruszkowie, skąd po trzech miesiącach zbiegł.

Powstanie Warszawskie (fot. PAP/CAF)
Powstanie Warszawskie (fot. PAP/CAF)

Gdy wybuchało powstanie był na miejscu zbiorki na Ochocie inny z piłkarzy – Henryk Przepiórka. Jako jeden z nielicznych (ze 148 zebranych) miał doświadczenie bojowe i broń. [...] "Bronił powstańczej reduty przez kilkanaście dni. Ranny, aresztowany przez Niemców dwukrotnie cudem uniknął rozstrzelania. Za bohaterstwo otrzymał Order Virtuti Militari. Po wojnie miał sporo nieprzyjemności, bo nowa władza szykanowała bohatera z partyzancko-akowskim rodowodem. Kilkakrotnie był zatrzymywany na dwa-trzy dni i przesłuchiwany. Nawet wtedy, gdy był już znanym piłkarzem Polonii. W areszcie spędził noc przed najważniejszym grudniowym meczem "Czarnych Koszul" z AKS Chorzów – meczem, który decydował o zdobyciu mistrzostwa. Na szczęście działacze Polonii skutecznie apelowali o jak najszybsze zwolnienie piłkarza" (źródło: "Futboliści na barykadach Powstania Warszawskiego").

Już pierwszego dnia powstania zdobyto koszary SS przy ul. Koszykowej 38. W akcji batalionu "Ruczaj" uczestniczyli czołowi tenisiści tamtych czasów: bracia Ignacy i Ksawery Tłoczyńscy, Czesław Spychała i Antoni Smordowski. Towarzyszył im także Tadeusz Hanke, trzykrotny lekkoatletyczny mistrz Polski w sztafecie 4x400 m, pięcioboju i skoku w dal.

(fot. PAP)
(fot. PAP)

W powstaniu zginął Eugeniusz "Brok" Lokajski. Oszczepnik był oficerem łącznikowym kompanii "Koszta". Dokumentował walki powstańców. Największą bazą zdjęć jest cykl z 20 sierpnia, przedstawiający zdobycie budynku PAST-y, ważnego punktu niemieckiego oporu. Jego zdjęcia pojawiały się często w powojennych publikacjach.

Romuald Wirszyłło był w Powstaniu Warszawskim saperem, jednym z inicjatorów podziemnych rozgrywek siatkarskich w Warszawie. Razem z Igorem Tepicynem ufundował "nagrodę wędrowną" im. Kazimierza Wilamowskiego dla konspiracyjnego mistrza Warszawy.

Innym z siatkarzy-powstańców był zmarły dopiero w 2015 roku Leszek Grodecki. Walczył w zgrupowaniu "Radosław" – batalionie "Parasol" – 1 kompania, a następnie batalionie "Miotła", a później w grupie bojowej "Krybar".

2 sierpnia rozstrzelana została Danuta Stefańska–Majewska, która walczyła w powstaniu w 7. Pułku Piechoty "Garłuch". Wojciech Gosiewski także nie przeżył powstania. Siatkarz, kapral podchorąży, zmarł 5 sierpnia, w wyniku odniesionych, rozległych ran. Miał 22 lata.

Jak utworzono kategorię "sportowców" podczas powstania? – Ostatecznie przyjąłem jedno kryterium – sportowiec to ten, który jest notowany przez dany związek. Stąd też w miarę dokładna liczba poległych – 124. Rozszerzając kategorię o sport masowy, to liczba walczących w powstaniu jest znacznie większa. Samych tylko piłkarzy poległo ponad 270 – wyjaśnił 86-letni Zbigniew Chmielewski, były kierownik redakcji sportowej Polskiej Agencji Prasowej, autor albumu "Sportowcy w Powstaniu Warszawskim".

Następne

(fot. TVP)
00:20:49

Biało-czerwoni – historie niezwykłe: sportowcy w Powstaniu Warszawskim

(fot. PAP/EPA)
00:14:33

Biało-czerwoni – historie niezwykłe: Eugeniusz Lokajski

Biało-czerwoni – historie niezwykłe: sportowcy w Powstaniu Warszawskim
(fot. TVP)
Biało-czerwoni – historie niezwykłe: sportowcy w Powstaniu Warszawskim

(fot. PAP/EPA)
Biało-czerwoni – historie niezwykłe: Eugeniusz Lokajski

Zobacz też
Faceci lubią brąz! Mamy kolejny medal ME
Arsłanbek Salimow (fot. PAP)

Faceci lubią brąz! Mamy kolejny medal ME

| Inne 
Hit Ligi Mistrzów, występy Pajor i hokeistów. Sprawdź plan transmisji w TVP
W najbliższą środę pokażemy w TVP rewanżowe starcie Interu Mediolan z Bayernem Monachium w ćwierćfinale Ligi Mistrzów (fot. Getty Images)

Hit Ligi Mistrzów, występy Pajor i hokeistów. Sprawdź plan transmisji w TVP

| Inne 
Anoreksja przerwała jej karierę. Teraz... chce przepłynąć Bałtyk
Karolina Szczepaniak (fot. PAP)
tylko u nas

Anoreksja przerwała jej karierę. Teraz... chce przepłynąć Bałtyk

| Inne 
Nowe dyscypliny olimpijskie. Niektóre wracają po... przeszło stu latach
Flaga olimpijska (fot. Getty Images)

Nowe dyscypliny olimpijskie. Niektóre wracają po... przeszło stu latach

| Inne 
Znamy kolejnych potencjalnych rywali Polski w organizacji letnich IO
Natalia Bukowiecka podczas ostatnich igrzysk olimpijskich w Paryżu wywalczyła brązowy medal (fot. Getty Images)

Znamy kolejnych potencjalnych rywali Polski w organizacji letnich IO

| Inne 
Najnowsze
Polska – Ukraina. Hokej, mecz towarzyski (#1) [SKRÓT]
nowe
Polska – Ukraina. Hokej, mecz towarzyski (#1) [SKRÓT]
| Hokej / Reprezentacja 
fot. TVP
Wygrał, choć miał kolizję. Niezwykły wyścig mistrza świata
Marc Marquez (fot. PAP/EPA)
nowe
Wygrał, choć miał kolizję. Niezwykły wyścig mistrza świata
| Motorowe 
Trwa dominacja McLarena w F1. Drugie zwycięstwo Piastriego
Oscar Piastri (fot. PAP/EPA)
nowe
Trwa dominacja McLarena w F1. Drugie zwycięstwo Piastriego
| Motorowe / Formuła 1 
Ścisk w czołówce! Sprawdź klasyfikację po GP Bahrajnu
F1: klasyfikacja generalna Formuły 1 w sezonie 2025 [AKTUALIZACJA]
Ścisk w czołówce! Sprawdź klasyfikację po GP Bahrajnu
| Motorowe / Formuła 1 
Kiedy kolejny wyścig Formuły 1? Sprawdź terminarz sezonu 2025
Terminarz wyścigów F1 na 2025 rok. Kiedy wyścigi Formuły 1? Sprawdź kalendarz
Kiedy kolejny wyścig Formuły 1? Sprawdź terminarz sezonu 2025
| Motorowe / Formuła 1 
Oblany test przed MŚ. Polacy z pierwszą porażką
Polacy już w poniedziałek rozegrają kolejne spotkanie z Ukrainą (fot.
Oblany test przed MŚ. Polacy z pierwszą porażką
| Hokej / Reprezentacja 
Beniaminek rozpoczął sezon od zwycięstwa. Niezwykle ważne punkty
Jeden z liderów
Beniaminek rozpoczął sezon od zwycięstwa. Niezwykle ważne punkty
| Motorowe / Żużel 
Do góry