11 sty 2017 | Piłka nożna

Od 13 do 48 zespołów. Jak zmieniał się mundial?

Zinedine Zidane na mundialu w 1998 roku (fot. Getty Images)

kol

FIFA podjęła we wtorek decyzję o zwiększeniu od 2026 roku liczby uczestników mistrzostw świata do 48. To pierwsza zmiana formatu mundialu od 1998 roku. Przypominamy jak zmieniał się system rozgrywek od pierwszego turnieju w Urugwaju.

DALSZĄ CZĘŚĆ PRZECZYTASZ POD REKLAMĄ

FIFA z Julesem Rimetem na czele podjęła decyzję o rozegraniu pierwszych mistrzostw świata w 1930 roku w Urugwaju. Wybór argumentowano tym, że w tym roku państwo obchodziło stulecie konstytucji, a poza tym miało bardzo mocną reprezentację piłkarską.

13 zespołów w Urugwaju

Jako że był to pierwszy turniej, a w Europie panował kryzys ekonomiczny, zorganizowano go na "wariackich papierach". Żadna z europejskich reprezentacji nie chciała wziąć udziału w rywalizacji, bowiem podróż do Urugwaju oznaczała miesięczną, kosztowną wyprawę statkiem.

Ostatecznie Rimet namówił cztery kraje ze Starego Kontynentu: Francję, Belgię, Jugosławię i Rumunię. Poza tym wystąpiło siedem zespołów z Ameryki Południowej oraz USA i Meksyk, czyli w sumie 13 drużyn.

Był to jedyny turniej, do którego nie rozegrano eliminacji. Zespoły podzielono na cztery grupy – ponieważ liczba uczestników była nieparzysta, w jednej grupie znalazły się cztery drużyny, a w pozostałych po trzy. Zwycięzcy grup zagrali w półfinałach. Meczu o trzecie miejsce nie rozegrano.

Radość piłkarzy reprezentacji Urugwaju w 1930

System pucharowy

Spotkanie wyłaniające trzecią drużynę świata odbywa się od 1934 roku. Do turnieju we Włoszech miało awansować 16 drużyn i od pierwszej rundy grać systemem pucharowym – od 1/8 finału do finału. Z tym że Stany Zjednoczone zgłosiły chęć udziału w kwalifikacjach za późno, gdy eliminacje już trwały. FIFA zgodziła się jednak na ich udział – w końcu chodziło o półfinalistę poprzednich mistrzostw. Ustalono, że decydujący mecz z Meksykiem (który wyeliminował Kubę) odbędzie się... w Rzymie, tuż przed mundialem. Więcej na temat tego spotkania przeczytacie na facebookowym profilu Historii Mundiali.

W 1938 roku we Francji system pozostał taki sam, ale pojawił się problem polityczny. Austria zakwalifikowała się do turnieju finałowego, ale po anschlussie została przyłączona do III Rzeszy, dlatego wystąpiło 15 zespołów. Dzięki temu Szwecja bez walki awansowała do ćwierćfinału.

W rozgrywanym pucharowo turnieju w przypadku remisu sędzia zarządzał dogrywkę, a jeśli ona nie przyniosła rozstrzygnięcia, do wyłonienia zwycięzcy potrzebny był dodatkowy mecz w późniejszym terminie (regulamin wówczas nie przewidywał rzutów karnych).

Włoski trener Vittorio Pozzo cieszy się z piłkarzami

Turniej bez finału

W kolejnych latach MŚ nie były rozgrywane z powodu drugiej wojny światowej. Mundial wrócił w nowym formacie w 1950 roku i odbył się w Brazylii. Z 16 zakwalifikowanych drużyn, trzy – Szkocja, Turcja i świeżo niepodległe Indie – z różnych powodów nie przybyły do Ameryki Południowej.

Wcześniej zespoły zostały rozlosowane do czterech grup, w których grano każdy z każdym. W grupie A i B były po cztery drużyny, w grupie C – z powodu absencji Indii – trzy, a w grupie D – po wycofaniu się Szkocji i Turcji – tylko dwie. Tak więc w ostatniej z grup rozegrano tylko jeden mecz!

Czterej zwycięzcy grup utworzyli grupę finałową, w której także grano systemem każdy z każdym. Jedyny raz w historii mundiali nie rozegrano finału sensu stricto, choć ostatni mecz Brazylia – Urugwaj zdecydował o mistrzostwie.

Kazimierz Deyna w eliminacjach do MŚ 1974

Stabilizacja

Od 1954 do 1978 na mistrzostwach grało po 16 drużyn, choć format rozgrywek ewoluował. W 1954 roku w Szwajcarii utworzono cztery grupy po cztery zespoły, ale każdy z nich rozgrywał tylko dwa mecze – dwie drużyny o wyższym rankingu grały z dwoma o niższym. Jeżeli dwie reprezentacje po dwóch meczach miały tę samą liczbę punktów i zajmowały ex aequo drugie miejsce, rozgrywały jeszcze jeden mecz (mógł to być mecz zespołów, które już ze sobą grały). Z grupy wychodziły po dwa zespoły i rozgrywano ćwierćfinały.

Po turnieju FIFA słusznie doszła do wniosku, że prościej będzie, jeśli w grupach wszystkie drużyny będą grały po trzy mecze. Tak też było na kolejnych czterech mundialach. Faza pucharowa pozostała bez zmian.

Innowację wprowadzono w 1974 roku w RFN i tak samo grano cztery lata później w Argentynie. Pierwszą rundę rozgrywano jak we wcześniejszych turniejach, ale finałowa ósemka nie rozgrywała ćwierćfinałów, tylko tworzyła kolejne dwie grupy po cztery zespoły. Zwycięzcy tych grup grali w finale, a zdobywcy drugich miejsc walczyli o 3. miejsce.

Drużyna Urugwaju z 1950

Powiększenie liczby zespołów

Od turnieju w Hiszpanii w 1982 roku powiększono liczbę uczestników do 24. Utworzono sześć grup po cztery zespoły, z których do dalszego etapu awansowały po dwa. W kolejnej fazie z 12 zespołów tworzono cztery grupy – po trzy reprezentacje w każdej. Zwycięzcy tych grup awansowali do półfinałów.

Od 1986 zmieniono ten system. Z pierwszej rundy awansowały drużyny, które zajęły dwa pierwsze miejsca w grupach oraz cztery zespoły z najlepszym bilansem z trzecich miejsc. 16 reprezentacji tworzyło pary 1/8 finału. Tak rozgrywano turnieje do 1994 roku. Od mundialu w USA zmieniła się też punktacja – od tamtej pory za zwycięstwo w grupie przyznaje się trzy pkt., a nie tak jak wcześniej – dwa. Za remis niezmiennie zdobywa się jeden pkt.

Od mistrzostw we Francji w 1998 roku turniej rozgrywany jest w formacie, jaki znamy dzisiaj – 32 drużyny, osiem czterozespołowych grup, z których do 1/8 finału awansują po dwie najlepsze.

Wydawało się, że ten system rozgrywek jest optymalny, ale prezydent FIFA Gianni Infantino postanowił go jeszcze "uatrakcyjnić". Jak wyjdzie w praniu? Przekonamy się za niespełna dziesięć lat.

Dunga z pucharem

Tak zmieniał się mundial:

Urugwaj 1930: 13 zespołów, 1 grupa z czterema zespołami i 3 grupy z 3 zespołami, zwycięzcy z awansem do półfinału.
Włochy 1934: 16 zespołów, system pucharowy.
Brazylia 1950: 13 zespołów, 2 grupy z 4 zespołami, 1 grupa z 3 zespołami i 1 z 2 drużynami, zwycięzcy z awansem do finałowej grupy.
Szwajcaria 1954: 16 zespołów, 4 grupy z 4 zespołami, tylko dwa mecze w grupie plus baraże, 2 najlepsze zespoły z awansem do ćwierćfinału.
Szwecja 1958: 16 zespołów, 4 grupy po 4 zespoły, 3 mecze w grupie plus baraże, 2 najlepsze zespoły z awansem do ćwierćfinału.
Chile 1962: 16 zespołów, 4 grupy po 4 zespoły, 3 mecze w grupie (już bez baraży), 2 najlepsze zespoły z awansem do ćwierćfinału.
Niemcy 1974: 16 zespołów, 4 grupy po 4 zespoły, po dwa z awansem do drugiej fazy grupowej, składającej się z 2 grup po 4 zespoły. Zwycięzcy tych grup grali o złoto, drugie drużyny o 3. miejsce.
Hiszpania 1982: 24 zespoły, 6 grup po 4 zespoły, po dwie drużyny z awansem do drugiej fazy grupowej. Zwycięzcy czterech grup trzyzespołowych z awansem do półfinałów.
Meksyk 1986: 24 zespoły, 6 grup po 4 zespoły, dwa najlepsze oraz cztery z trzecich miejsc z awansem do fazy pucharowej.
Francja 1998: 32 zespoły, 8 grup po 4 zespoły, dwa najlepsze z awansem do fazy pucharowej.