Niepokojąca tendencja. Wkrótce Polacy w mniejszości?

CO Z ARKĄ, KORONĄ I ŁKS? PRZYPOMINAMY LOSY SPADKOWICZÓW 

Trend wzrostowy jest niepokojący. Jeszcze w sezonie 2009/10 obcokrajowcy stanowili mniej niż jedną czwartą piłkarzy biegających po boiskach Ekstraklasy. W Piaście Gliwice był wtedy tylko jeden zagraniczny piłkarz. Tym wyjątkiem był czeski obrońca Lumir Sedlacek, który wcześniej z powodzeniem grał w Wiśle Płock.

Szlaki przecierała Wisła Kraków

W kolejnym sezonie liczba obcokrajowców mocno poszła w górę, głównie za sprawą Wisły Kraków. Pod Wawelem nastała era holenderskiego trenera Roberta Maaskanta, a dyrektorem sportowym został jego rodak Stan Valckx. Wspólnie zdołali przekonać Bogusława Cupiała, że jeśli chce awansować do Ligi Mistrzów, to musi dać sobie spokój z Polakami. W sezonie 2010/11 obcokrajowcy w Wiśle rozegrali 63,3 procent możliwego czasu. Rok później wajcha została przesunięta jeszcze mocniej do przodu. W sezonie 2011/12 piłkarze z zagranicy zepchnęli Polaków do rozpaczliwej defensywy, a ostatecznie bilans zamknął się na stosunku procentowym 78 – 22. W XXI wieku nikt nie pobił tego mało chlubnego rekordu. Choć trend wyznaczył lata temu Antoni Ptak, gdy zapragnął, aby w składzie Pogoni Szczecin byli sami Brazylijczycy.

Wisła w tamym sezonie wielokrotnie była bliska tego, by zagrać mecz bez żadnego Polaka w składzie. Ostatecznie do tego nie doszło, jak i do awansu do Ligi Mistrzów. Cupiał został ze stertą rachunków i długą listą piłkarzy nieźle zarabiających, ale takich, których nie da się sprzedać. Większość z nich była już mocno zaawansowana wiekowo. Mieli niezłe CV, ale nikt nie miał zamiaru za nich zapłacić. Te kłopoty odbijają się krakowianom czkawką do dziś.

Gdy Wisła odeszła od tego stylu budowania zespołu, liczba obcokrajowców w lidze znów mocno spadła. W pięciu kolejnych sezonach wynosiła nieco ponad trzydzieści procent. Rosła, ale powoli. Poważniejszą zmianę przyniósł sezon 2017/18. Po raz pierwszy w historii Ekstraklasy obcokrajowcy stanowili większość w połowie drużyn. W Cracovii, Piaście Gliwice, Lechii Gdańsk, Termalice, Jagiellonii, Koronie, Lechu i Wiśle Kraków na boisku rzadziej widzieliśmy Polaków niż przyjezdnych. Wkrótce może być tak we wszystkich lub prawie we wszystkich klubach.

Na obcokrajowcu trudno zarobić

W tym sezonie mamy podobną sytuację – w ośmiu klubach przeważają obcokrajowcy, sytuacja w Legii jest na styku (50,7 procent – 49,3 procent). ″Stranieri″ dominują w tym sezonie w Piaście, Śląsku, Pogoni, Górniku, Jagiellonii, Koronie, Lechu i Cracovii. W tym ostatnim klubie dominacja obcokrajowców jest najmocniejsza. Polacy rozegrali tylko 29,1 procent możliwego czasu. Trener Michał Probierz wystawiał w tym sezonie drużynę w której był tylko jeden Polak. Wymusza to przepis o młodzieżowcu. Na drugim biegunie jest dziś Wisła Kraków. To w tym klubie Polacy grają teraz najczęściej (72,7 procent do 27,3 procent).

Globalnie jednak Polacy są w mocnym odwrocie. Jeśli trend zostanie utrzymany, w przyszłym sezonie obcokrajowcy po raz pierwszy będą górą. Można się zastanawiać, czy nie zdarzyłoby się to już teraz, gdyby nie przepis o młodzieżowcu.

Obcokrajowcy rosną w siłę nie tylko ze względu na liczbę rozegranych minut, ale też po prostu na ich liczebność w kadrach zespołów. W tym roku na boiska wyszło 214 obcokrajowców, rok wcześniej było ich 198. Dwa lata wcześniej – 208, ale w sezonie 2016/17 tylko 169.

Statystyki lubią generalizować, a szczegóły przepadają w gąszczu liczb, a to przecież w nich tkwi diabeł. Obcokrajowiec obcokrajowcowi nierówny. Optymalny plan na obcokrajowca? Ściągamy młodego piłkarza, ten robi szybki postęp, pomaga zespołowi, a historia kończy się lukratywnym transferem zagranicę. Modelowym przykładem był Ondrej Duda, którego Legia wyciągnęła z Koszyc, a po dwóch latach sprzedała za 4,2 mln euro do Herthy Berlin. Podobnie było w przypadku Lecha Poznan i Artjomsa Rudnevsa. Ale to są wyjątki. Wśród 25 najdrożej sprzedanych piłkarzy z Ekstraklasy jest tylko czterech obcokrajowców. Reszta to Polacy. Gdyby iść tym kluczem, obcokrajowcy powinni stanowić raptem kilkanaście procent ogółu.

Są też liderzy

W klubach znają te statystyki, a jednak wciąż stawiają na obcokrajowców. Tacy, na których można w przyszłości zarobić, to odsetek. Według rankingu UEFA, PKO Ekstraklasa jest 29 ligą w Europie, więc większe kluby szukają tu przede wszystkim potencjału. Patrzą głównie na młodych polskich zawodników, a jeśli na obcokrajowców – to też na tych, którzy wciąż się rozwijają. A takich jest niewielu. W tym sezonie po boiskach Ekstraklasy biegało 30 piłkarzy z zagranicy poniżej 23 roku życia. 30 spośród 214! Średni wiek obcokrajowca to 27 lat. Wielu z nich ma za sobą pobyt w wielu klubach, w różnych ligach. Jeśli do tej pory nie weszli na wyższy poziom, to nie wejdą tam już nigdy.

Oczywiście, wciąż mogą pomóc. W Polsce gra wielu obcokrajowców, którzy wyrobili sobie u nas markę. Nikt nie liczy, że sprzeda takiego zawodnika za miliony euro, ale przez lata dawali jakość i nadal to robią. Są też ludzie, którzy przez lata zapracowali na miano lokalnych gwiazd i na dobre wrośli w krajobraz naszej piłki. Gerard Badia świetnie mówi po polsku i jest kapitanem Piasta. Opaskę Zagłębia Lubin nosi Słowak, Lubomir Guldan, a liderem Lechii jest Flavio Paixao. Ivan Runje to ostoja Jagiellonii Białystok. Zdarzają się też przypadki łamiące schematy. Carlitos czy Dani Ramirez nie trafili do Ekstraklasy na początkowym etapie kariery, a jednak a tym pierwszym zarobiła i Wisła, i Legia, a na tym drugim – ŁKS Łódź.

Kto pierwszy, ten lepszy

Niestety, jest też bardzo szeroka grupa piłkarzy, którzy nie dają nic. Bojan Cecarić. Fabian Serrarens, Thomas Dahne czy Tadej Vidmajer to tylko kilka przykładów zawodników, bez których Ekstraklasa na pewno nie byłaby gorsza. A pewnie wręcz przeciwnie. Utarty został nawet slogan mówiący, że tacy zawodnicy zabierają miejsce Polakom. Ale przecież to nie oni sami wstawiają siebie do składu. Najpierw prezes klubu musi ″klepnąć″ transfer, potem trener musi uznać, że ten zawodnik jest po prostu lepszy od innych. Można odnieść wrażenie, że na polskim rynku kuleje podaż, a niezłych, utalentowanych piłkarzy jest zbyt mało. Panuje jednak też przekonanie, że sprowadzenie 27-letniego Słowaka da gwarancję jakości tu i teraz. Oczywiście, w każdym klubie jest teraz grupa młodzieżowców, bo tego wymagają przepisy, ale poza tym na narodowość nie patrzy już praktycznie nikt. A agenci zawsze mają w swoim tablecie grupę piłkarzy, którzy już za moment, już za chwilę wniosą drużynę na zupełnie nowy poziom.

– Szukamy młodych Polaków, ale nie zamykamy się na obcokrajowców – powtarza trener Lechii Piotr Stokowiec i chyba można byłoby uznać to za myśl przewodnią. Fakt, że Lechia wyróżnia się sprowadzaniem młodych obcokrajowców. Tylko w tym sezonie do Gdańska trafili Omran Haydary, Egzon Kryeziu i Kristers Tobers. Jeśli będą się rozwijali zgodnie z planem, a przecież Haydary już wcześniej sprawdził się na poziomie pierwszej ligi, Lechia w przyszłości może na nich zarobić. Michał Probierz twierdzi, że cena za dobrego polskiego piłkarza za szybko idzie w górę i w grę wchodzi już tylko transfer zagraniczny. Tym bardziej warto więc zainwestować w skauting, szczególnie ten krajowy. Im szybciej wypatrzysz talent, tym łatwiej go zgarniesz do siebie.

Przyszły sezon pokaże, czy granica zostanie przekroczona i Polacy będą w mniejszości. Z jednej strony kluby powinny oszczędzać, bo sytuacja wciąż jest niepewna. Z drugiej – budowanie drużyny na chwilę sprzyja ściąganiu obcokrajowcom, którzy teoretycznie powinni być gotowi do gry od zaraz.