MŚ w lotach. Słynna kłótnia "zabiła" mamuta w Vikersund. Rekord świata to już mrzonka

Daniel-Andre Tande wygrał w Oslo. Rok temu walczył o życie

Rekord świata Stefana Krafta – 253,5 metra. Najdłuższy nieustany skok w dziejach Dmitrija Wasiljewa – 254 m. A wcześniej też pierwsze ustane 250 m Petera Prevca. To wszystko widziała przebudowana w 2011 roku Vikersundbakken, uważana z tego względu za największy obiekt do lotów narciarskich na świecie.

Tylko że od 2018 roku to już nieaktualne.

Kłótnia, przez którą FIS chciał wyrzucić Vikersund z kalendarza. Jak tony ziemi pomniejszyły mamuta

Mimo że przez siedem lat od postawienia na nowo norweskiego olbrzyma FIS milczała i co roku przyjeżdżała do Vikersund z najważniejszymi imprezami, po sezonie 2017/18 członkowie podkomisji ds. skoczni sensacyjnie ogłosili konieczność jego przebudowy. Po lutowej inspekcji, której z ramienia federacji dokonywał Richard Keiser, Norwegom przyznano czasową homologację... do 19 marca 2018. Jej ważność kończyła się dzień po zaplanowanym tam finale Raw Air i były to ostatnie zawody na skoczni w kształcie, który pokochał świat.

– Musicie dokonać poprawek – powiedział na forum Hans-Martin Renn, szef FIS-owskiej podkomisji, z czym Norwegowie nie zamierzali się pogodzić.

We wrześniu – tuż przed kolejną edycją PŚ – gdy okazało się, że w Vikersund nie zostały wykonane żadne prace ziemne, doszło do legendarnej kłótni na kolejnym spotkaniu podkomisji. FIS zagroziła wykreśleniem mamuta z kalendarza, a jeden z norweskich działaczy z pretensjami przerwał wystąpienie Renna i dopadł do mikrofonu. Stanowisko federacji było nieubłagane: albo przerabiacie, albo was nie ma. Po zapoznaniu się z wymogami Renna krajowe media rozpętały burzę, uważając jego wymysły za zamach na to miejsce. Konkretne żądania zmian w profilu zeskoku (słusznie) uznano za pomniejszenie mamuta, co miało być precedensem we współczesnej historii skoków.

I chociaż obie strony jeszcze przez kilka tygodni obrzucały się inwektywami, ten precedens rzeczywiście się przydarzył. Późną jesienią, zamiast zacząć magazynować śnieg, organizatorzy zatrudnili do pracy na zeskoku ciężarówki i koparki. W sumie nawiozły tam tony gruzu, którym całkowicie przemodelowano dolną część skoczni. Na tyle mocno, że nowo ustawione drewniane bandy okazały się o trzy-cztery metry wyższe od tych, które okalały dotychczasowy profil.

Dlaczego w #Vikersund nie będzie już raczej rekordu świata #skijumping? Zobaczcie, ile po interwencji FIS nawieziono tam ziemi. Ciemne deski band to stary profil, jaśniejsze dołożono po pracach ziemnych. Na �� nr2 dobrze widać, jaka była skala zmian. I gdzie są ostatnie metry... pic.twitter.com/9VVGXxYWcS

— inSJders (@inSJders) October 22, 2019

Skutek? W 2019 roku, czyli w ostatnich zawodach w Vikersund przed wybuchem pandemii koronawirusa, najdłuższym lotem weekendu okazało się 241,5 m. W sumie przez trzy dni PŚ obejrzeliśmy zaledwie dwa (!) skoki równe lub dłuższe rozmiarowi skoczni.

Latali najdalej na świecie, ale po lądowaniu wciskało ich w ziemię

Skąd w ogóle wzięła się ta rewolucja? Od jednego z działaczy FIS usłyszeliśmy, że norweski olbrzym już na pierwszym etapie miał być "odbiegający trochę" od tego, co pierwotnie ustalono w projekcie. Żeby zyskać jak najwięcej metrów w wyścigu właścicieli mamutów, ci z Vikersund w 2011 roku przygotowali maksymalnie możliwie wysoką bulę (ją też nakazano obniżyć), a jednocześnie w dolnej części zeskoku utrzymali skrajnie długo stromiznę, która ostro przechodziła w wypłaszczenie do placu, na którym hamują zawodnicy. To w praktyce oznaczało, że utrzymując do końca aktywną sylwetkę w locie, skoczkowie mogli dotrzeć niemal na sam dół obiektu, jednak później – z racji tego krótkiego przejścia w wypłaszczenie – na ich nogi działały bardzo duże, nagłe przeciążenia. Mówiąc obrazowo, przejeżdżających przez ten odcinek skoczków wgniatało w ziemię. I to właśnie kazała ukrócić FIS. Czy słusznie? Norwegom trudno było dziwić się tej prostej kalkulacji. Mieli wybór: albo chcieli rekordu świata, albo łagodnego profilu, na którym trudno byłoby odlecieć tak daleko.

Niestety, ale teraz – z opóźnionym skutkiem – właśnie taki otrzymali.

Ale prawdą jest, że Hans-Martin Renn – nazwany niszczycielem dobrej zabawy – miał częściowo rację. Wynikiem "ekstremalności" tego pierwszego profilu był bowiem fakt, że słabsi zawodnicy – którzy nie potrafią na mamutach szybko i płynnie ustawić do lotu za progiem – fruwali za nisko. Gdy do tego nie nabierali odpowiedniej prędkości, nie byli w stanie przeskoczyć buli i zamiast poza 200. metrem, ledwo przekraczali 100 m. Przykładem, jak bardzo pierwsza wersja Vikersundbakken nie wybaczała błędów, są m.in. skoki Andreasa Stjernena z tamtego okresu. Znakomity Norweg skakał skutecznie, ale zazwyczaj nisko nad bulą w pierwszej fazie. Zachowywał prędkość, aby odlecieć w drugiej części próby, w połowie jednak bardzo często... zahaczając tyłami nart o zeskok. Dla części średniaków taka trajektoria oznaczała koniec skoku.

Nowa homologacja też jest tymczasowa. Norwegowie przed MŚ dłubali przy progu

Ryzyko, że przy nie najlepszym wietrze i zachowawczości jury obejrzymy teraz MŚ w lotach na krótkich odległościach, jest całkiem spore. Tym większe, jeśli spojrzeć, z jaką bojaźliwością ekipa Sandro Pertile ustala rozbiegi na najważniejszych imprezach. Szalonych prób po modernizacji w Vikersund nie zagwarantuje nawet huragan pod narty, ale gospodarze obiektu przed czempionatem po raz kolejny spróbowali w jakiś sposób wpłynąć na odległości. Wiedząc, że są bezradni wobec surowego stanowiska co do profilu zeskoku, zdecydowali się przemodelować próg.

Z analizy najnowszego certyfikatu skoczni wynika, że zamiast dotychczasowego nachylenia 10,5 stopnia, miejsce odbicia stało się minimalnie stromsze – urosło do 11 stopni. To tylko pozornie niewielka różnica. W praktyce oznacza, że zawodnicy będą lecieć bliżej zeskoku, za to zachowując większą prędkość w drugiej fazie próby. Ile to da – przekonamy się w weekend. Jednak życzenie, aby w ten sposób zrekompensować straty wynikające z podniesionego zeskoku, wydaje się mrzonką.

Dopóki FIS nie ruszy "Reguły 135", mamuty będą zamrożone

Miasta-właściciele największych działających skoczni na świecie nadal myślą o powiększeniu swoich obiektów. W nieczynnym od 2014 roku Harrachovie uwierzyli polskim projektantom, że Certak da się zmodernizować tak, aby bezpiecznie można było wylądować nawet lot na 260 metrów. I to w zgodzie ze słynną już "Regułą 135", czyli de facto kluczowym zapisem regulaminu FIS dot. budowy mamutów. O co w nim chodzi? 135 to liczba metrów liczona w pionie od progu skoczni do miejsca, na jakim znajduje się linia kończąca zeskok a zaczynająca strefę hamowania. Jest oznaczana wyraźnie np. rzędem choinek. Na chłopski rozum konstruktorzy mogliby spróbować obejść ten przepis, możliwie najbardziej wypłaszczając zeskok. I w taki sposób go wydłużyć, nie naruszając maksymalnej pionowej wysokości skoczni. Ale i na to FIS się zabezpieczyła. Regulamin zakłada bowiem "współczynnik h/n". To proporcja między wysokością skoczni od progu do punktu K w pionie a jej długością w poziomie między tymi samymi punktami. I na ten moment wspomniany "h/n" może wynosić nie więcej niż 0,6.

Apoloniusz Tajner jest zdania, że skoczkowie są już gotowi na więcej.

– Latać na nartach da się tak daleko, jak długo skoczek będzie potrafił utrzymać nogi w maksymalnym usztywnieniu. I te możliwości stale się zwiększają. Czołowi zawodnicy są dziś tak dobrze przygotowani fizycznie, że według mnie kilku z nich potrafiłoby już w odpowiednim ułożeniu ciała w locie pokonać w powietrzu nawet i 300 metrów. Myślę, że przyjdzie dzień, w którym etapami skoki dojdą do takiej granicy – przekonuje prezes PZN.