Smutne rocznice

Jerzy Chromik, SPORT.TVP.PL: – Jest 20 maja 2005 roku. Zatrzymano sędziego F. Pamiętasz dobrze ten dzień?
Dominik Panek: – To, co wydarzyło się 20 maja, przedostało się do mediów dopiero dzień później. Wiedziałem, że coś się stało, ale nie wiedziałem co. Zapanowała tylko dziwna radość wśród policjantów i prokuratorów, natomiast nie było żadnego przecieku. Dopiero 21 maja pojawił się oficjalny komunikat, pokazano zdjęcie słynnej opony wypchanej pieniędzmi i poinformowano o aresztowaniu bardzo znanego sędziego.

– Interesowałeś się tym wcześniej?
– Przez rok. Pierwsze śledztwo przeciwko korupcji w sporcie zostało wszczęte we Wrocławiu – w sprawie ustawiania meczów przez Polar. Prowadził je znany w środowisku prokurator Tadeusz Potoka, prywatnie kibic Śląska, a ja – jako że pracowałem wtedy w sekcji śledczej Radia Wrocław – postanowiłem zająć się tematem.

– Nie podejrzewałeś wtedy, że będziesz robił to przez resztę życia…
– Resztę życia? Nie. Nie wiedzieliśmy, ile to będzie trwało. Mówiło się o możliwych kilku lub kilkunastu zatrzymaniach, natomiast wszyscy byli przekonywani, że to pojedynczy występek, incydent – „jedna czarna owca”, jak wmawiał nam Michał Listkiewicz. Nikt się nie spodziewał, ja również, że wszystko działo się aż na taką skalę. Wtedy to miał być tylko mały wątek w mojej pracy.

– A popularny blog Piłkarska Mafia to…
– Trzy lata później, w 2008 roku. Śledztwo rozwijało się właściwie z każdym kolejnym zatrzymaniem, podczas przesłuchań ciągle padały nowe nazwiska, wątek „pączkował”, a ja uświadomiłem sobie, że jeśli nie będę tego nigdzie spisywał, to wszystko zniknie. Media, owszem, interesowały się tematem, ale coraz słabiej, coraz mniej intensywnie, a i ja w pracy mogłem wykorzystywać zaledwie cząstkę informacji. Stąd pomysł bloga, który z założenia miał być prywatnym archiwum, a szybko stał się jedynym pełnym źródłem wiedzy na temat tego, co dzieje się w sprawie korupcji w polskiej piłce nożnej.

– Po co Tobie to archiwum?
– Gdybym usłyszał to pytanie kilka lat temu, odpowiedziałbym, że jest mi potrzebne do bieżącej pracy. Teraz jest trochę inaczej. Blog stał się w pewnym sensie częścią historii polskiego futbolu. Informacji, które tam się znajdują, nie ma nigdzie indziej, bo dziennikarzy sportowych w Polsce temat korupcji właściwie już nie interesuje. Śledzą wątek okazjonalnie, gdy oskarżonym jest ktoś z głośnym nazwiskiem, natomiast nikt już nie jeździ na procesy, nikt nie informuje o aktach oskarżenia... Ja rozumiem, że wątek się znudził, że personalia większości zatrzymywanych nic nikomu nie mówią, ale jeśli na sprawie z udziałem trzech byłych kadrowiczów pojawia się tylko dziennikarz z Bełchatowa, to jest to niestety smutne.

– Ktoś ci pomaga?
– Czasami korzystam ze wsparcia osób, które były na danym procesie, które mogą iść za mnie do prokuratury i czegoś się dowiedzieć, natomiast 99 procent pracy wykonuję sam.

– Jaka jest dziś twoja motywacja?
– Kiedyś obiecałem sobie, że poprowadzę to do końca. Do momentu, w którym zapadnie ostatni prawomocny wyrok –uniewinniający albo skazujący. Między innymi po to, żeby tym, o których pisałem wcześniej, dać możliwość oczyszczenia nazwiska. A winnych utrwalić w pamięci czytelników. Wskazać, kto oszukiwał kibiców, kto działał na szkodę polskiego futbolu. Dopóki będę miał taką możliwość, chciałbym się tym zajmować.

–Ile ci to zabrało życia? Miesiące? Lata?
– Zdarzały się dni, w których poświęcałem tematowi od kilku do kilkunastu godzin. Teraz, z uwagi na zmiany w życiu prywatnym i zawodowym, mam znacznie mniej czasu, nie mogę się już temu oddawać tak, jak kiedyś. Ale myślę, że łącznie wyjdzie co najmniej parę miesięcy.

– Spotykasz się z jakimiś wyrazami wdzięczności?
– Nie. Jest za to trochę gróźb i obelżywych komentarzy.

– Często zmieniasz numery telefonu?
– Nie. Ci, którzy chcą się do mnie dodzwonić, nie mają z tym problemu. Kontaktował się ze mną Michał Probierz, ostatnio także Piotr D., natomiast wszelka „nienawiść” płynie raczej drogą internetową, rzadko telefoniczną.

– Co cię najbardziej drażni po tych dziesięciu latach? Choćby to, że ludzie, o których pisałeś, nadal trenują?
– Nie, już nie. Kiedyś byłem zdecydowanie bardziej radykalny i myślałem, że wszyscy zamieszani w korupcję powinni zostać dożywotnio odsunięci od piłki nożnej. Teraz wiem, że nie ma takiej możliwości, bo tych ludzi było około ośmiuset. Skoro sądy, prokuratura i PZPN uznali, że mogą wykonywać swój zawód, że swoje odcierpieli – to ja nie mam nic przeciwko. Drażni i boli mnie natomiast to, że kapitanem reprezentacji Polski był przez moment piłkarz skazany za korupcję. Uważam, że osoba uczestnicząca w ustawianiu meczów nigdy nie powinna mieć nic wspólnego z kadrą narodową. Jeżeli ktoś zakłada koszulkę z Orłem na piersi, powinien być czysty w stu procentach.

– Masz jeszcze sygnały o korupcji czy to już zamknięty rozdział?
–Na pewno nie. Śledztwo się toczy, jeszcze kilkadziesiąt osób zostanie oskarżonych, więc być może dowiemy się, że jakiś działający obecnie w futbolu gracz lub trener także nie ma czystej przeszłości. Ostatnio na przykład – niestety nikt o tym nigdzie nie napisał, nie poinformował – postawiono zarzuty jednemu ze znanych sędziów.

– Czy wciąż ustawia się mecze?
– Myślę, że tak, tyle że na znacznie mniejszą skalę. Uczestniczy w tym znacznie mniej osób, ale w grę wchodzą dużo większe pieniądze. Podczas gdy kiedyś proceder był niemal powszechny, wszyscy w środowisku o wszystkim wiedzieli, a sprawy swobodnie załatwiano drogą telefoniczną, teraz spotykają się zwykle dwie osoby, z wyjętymi bateriami, operując setkami tysięcy złotych w zamian za ustawienie meczu.

– Nie masz wątpliwości, że tak się dzieje?
– Nie mam wątpliwości, że dzieje się to w niższych ligach. Czy ma miejsce w Ekstraklasie? Trudno powiedzieć.

– Tak jest do pierwszej ligi włącznie?
– Nie potrafię odpowiedzieć na to pytanie. Nie mam takich sygnałów.

– Jakie masz źródła?
– Nie chcę rozmawiać na temat źródeł.

– Ilu prokuratorów zajmuje się dziś sprawą korupcji w polskiej piłce?
– Dwóch.

– Cały czas ci sami?
– Tak.

– Podobno mieli przez pewien czas trzech pomocników.
– Nie wiem, skąd brały się te informacje.

– Zatem wyłącznie oni dwaj?
– No, był jeszcze prokurator Marek Kaczmarzyk, który prowadził śledztwa w sprawie korupcji w drugiej, trzeciej czy nawet czwartej lidze. Działał przez kilka lat, to on między innymi oskarżał w sprawie Korony Kielce.

– A ty jesteś sam.
– Jestem sam, ale na szczęście nie muszę wzywać świadków, nie muszę przesłuchiwać...

– Rzucę dwa inicjały: Jacek Z. i Czesław M.
– Ten pierwszy to dla mnie postać bez znaczenia. Nakręcał mnie śp. Marian D. To bardzo znana postać, o której swego czasu mówiło się z ogromnym szacunkiem.

– Dusza, nie sędzia…
– Tak. To była prawdziwa osobowość futbolu – oczywiście z całą tą swoją czarną przeszłością, ale ja o tym przecież wtedy nie wiedziałem. Kolejne nazwisko – Ryszard F. To są postaci. A Jacek Z. jest teraz przeciętnym trenerem – i tyle. Mało pasjonujący przypadek.

– Sprawa o kryptonimie „711”.
– No, to jest trochę inna sytuacja. To jest człowiek, o którym wystarczy powiedzieć, że miał 711 połączeń z Ryszardem F.

– Prywatnych.
– Tego nie wiem. Nie wiem, czy składali sobie życzenia, czy może rozmawiali na temat taktyki. Nie wiem.

– Cztery nazwiska, które są dla ciebie symbolami tego, co się stało?
– Panowie D. i F. Z nazwisk, które nie mówią zbyt wiele innym, to Grzegorz G., który był bardzo wpływowym sędzią drugoligowym, a którego prokuratura porównuje nawet do „Fryzjera”. Na pewno też Wit Ż., czyli osoba, która oceniała pracę sędziów, a sama zajmowała się ustawianiem meczów.

– I jest na wolności.
– Jak wszyscy.

– To kto jeszcze „siedzi”?
– Nikt. Karę bezwzględnego więzienia zarządzono wobec Ryszarda F., Jacka M., czyli byłego prezesa Arki Gdynia, i wobec Mariana D. Dwóch pierwszych „siedziało”, trzeci – z wiadomych przyczyn, czyli śmierci – tego uniknął. Mówimy oczywiście o więzieniu, bo w areszcie było wielu. Inna rzecz, że teraz potrzeby aresztowania kogokolwiek nie ma.

– Jaki jest stan spraw?
– Jesteśmy w samej końcówce śledztwa. Można się spodziewać, że do sądu trafią dwa–trzy akty oskarżenia, na mocy których oskarżonych będzie kilkadziesiąt osób. Najważniejszy będzie ten przeciwko Cracovii – wiele wątków, wiele klubów, wiele znanych niegdyś nazwisk.

– Co cię jeszcze trzyma przy tym temacie?
– Tak jak powiedziałem: chciałbym napisać kiedyś o ostatnim wyroku. Jeżeli się uda, będzie wspaniale. Ale nie zdziwię się, jeśli pewnego dnia po prostu to rzucę. Wielokrotnie zdarza się, że otwieram laptopa i myślę, że to już koniec.

– Mówisz, że nie jesteś pewien dzisiejszej Ekstraklasy, ale niżej ciągle coś się dzieje. Mógłbyś resztę życia na to stracić...
– Mógłbym, ale ja nie mam dojścia do tych źródeł. Jeżeli są prowadzone jakieś postępowania, to są one prowadzone przez pojedyncze jednostki w całym kraju, z którymi nie mam kontaktu. Do wrocławskiej prokuratury mogę zadzwonić i zapytać, czy jest akt oskarżenia. W przypadku każdej innej, musiałbym wiedzieć, że coś się dzieje np. w Suwałkach. Wiem, że toczą się jakieś postępowania dyscyplinarne w różnych częściach Polski, ale nie znam szczegółów, więc będę się skupiał tylko na Wrocławiu.

– A jakiś najnowszy przykład, o którym wiesz?
– Flota Świnoujście – o tym było głośno. Był też przypadek dwóch piłkarzy, których oskarżono po 2010 roku – to kuriozalna sytuacja, trochę jak z „Piłkarskiego pokera”. Chodziło o to, że jakiś białoruski piłkarz chciał ustawić mecz, zwrócił się do dwóch zawodników – a oni go oszukali. Wzięli pieniądze i nic w tej kwestii nie zrobili. To ostatni taki przypadek, o którym wiem.

– Wymieniłeś nazwę tego bliskiego mi filmu... Czekasz na drugą część „Piłkarskiego pokera”?
– Nie, bo nikt by w to nie uwierzył. Wtedy się to oglądało, ludzie myśleli, że to jest prawda, że tak się dzieje, że to pojedyncze przypadki. Ale gdyby teraz wziąć przeciętnego kibica i zapytać, czy wie, że w ciągu trzech lat ustawiono 600 meczów? To nieprawdopodobne, nikt w to nie uwierzy.

– 600 to liczba zamknięcia?
– Nie, ale coś około tego. To kilka, kilkanaście meczów więcej. Dane są w prokuraturze, ale nie mam do nich dostępu.

– Co jeszcze robisz poza pisaniem bloga?
– Pracuję zawodowo w portalu Polskiego Radia, wcześniej przez 19 i pół roku pracowałem w Radio Wrocław. Prowadzę też bloga na temat horrorów.

– Horrorów?
– Tak. Kiedyś udawało mi się oglądać co najmniej jeden taki film dziennie, ale odkąd pojawiła się „Piłkarska Mafia”, nieco tego akurat bloga zaniedbałem. Być może kiedyś do niego wrócę.

– Patrząc na sytuację z perspektywy kina. Mamy do czynienia z piłkarskim horrorem?
– Tak, to jest piłkarski horror. Gdyby komuś wcześniej powiedzieć, że dzieje się coś takiego, nikt by w to nie uwierzył. Ja jestem kibicem, ale też dziennikarzem śledczym, krótko byłem sportowym. Dla mnie to wtedy była nowość, nie wiedziałem o tym. Ze zdumieniem czytałem nazwiska dziennikarzy, którzy byli blisko „Fryzjera” – to byli przecież najwięksi i najbardziej znani ludzie z branży.

– Skłonny jesteś wybaczyć wszystkim?
– Prawie każdy zasługuje na drugie życie. Żeby móc znów grać, trenować, pracować... Dziwi mnie tylko, kiedy trzech–czterech zawodników z niechlubną przeszłością gromadzi się po latach w jednym klubie.

– Czyli są ciche przystanie...
– No nie jest tajemnicą, że swego czasu było nią Podbeskidzie Bielsko–Biała. Ale dopóki nie przeszkadza to działaczom i kibicom – proszę bardzo. Ja nie potrafię zrozumieć dopingowania zawodnika, który przed laty wszystkich oszukał, ale to ich sprawa.

– Uczcisz jakoś daty 20 lub 21 maja?
– Uczciłem 6 maja. Wtedy właśnie Piotr D. pojawił się w prokuraturze i złożył pierwsze zeznania. To jest dla mnie najważniejsza data w tej sprawie i jedna z najważniejszych dat w historii polskiego futbolu –6 maja 2005 roku Piotr D. stawił się w prokuraturze i opowiadał o ustawianiu meczów na powszechną skalę. Ten dzień powinien być na zawsze zapamiętany. Każda kolejna data to już tylko naturalna konsekwencja tamtej...

Rozmawiał: Jerzy Chromik
Współpraca: Adrian Pudło

Follow @dominikpanek

Follow @PikarskaMafia

>>>BLOG PIŁKARSKA MAFIA<<<