Tałant Dujszebajew. Trener, który wszystko zamienia w złoto

Bez niespodzianki. PGE VIVE mistrzem Polski po raz szesnasty

Po upadku Atletico Madryt (wcześniej Ciudad Real) przez pół roku nie prowadził żadnego klubu. Miał oferty z Hiszpanii, Francji czy Niemiec, ale ostatecznie skusił go Bertus Servaasa. Pracy w Kielcach nie traktował jako chwilowego przystanku w trenerskiej karierze – podpisując umowę wierzył, że może w Kielcach zbudować silny zespół, który za kilka lat wygra Ligę Mistrzów. – Czemu nie? Wszystko jest możliwe. VIVE już w zeszłym sezonie potwierdziło, że ma ogromne możliwości, zajmując trzecie miejsce w Lidze Mistrzów – mówił w jednym ze swoich pierwszych wywiadów na stronie echodnia.eu. W tamtym momencie wierzył w to chyba tylko on. No i może jeszcze prezes Servaas.

Jest poliglotą i biegle włada m.in. rosyjskim, niemieckim, hiszpańskim i angielskim. Jednym z jego pierwszych celów po przyjeździe do Kielc była nauka języka polskiego. Tego samego wymagał od zawodników. O ile łatwiej mieli szczypiorniści z Bałkanów, o tyle trudniej Hiszpan Julen Aguinagalde czy Niemiec Tobias Reichmann. Wyjątków jednak nie było, dlatego w szatni, podczas odpraw czy meczowych czasów komunikacja odbywa się tylko w języku polskim. Wie o tym także Andreas Wolff, jeden z najbardziej spektakularnych transferów w historii VIVE, który naukę rozpoczął już jesienią 2017, krótko po ogłoszeniu informacji, że zagra w Kielcach.

Język to jedno, podróże to drugie. Jeśli tylko miał wolną chwilę od piłki ręcznej, to wspólnie z żoną Olgą zwiedzał polskie miasta: Warszawę, Kraków, Wrocław, Gdańsk, Poznań... Lista jest długa i pewnie mógłby nią zawstydzić niejednego zawodnika VIVE, który urodził się w naszym kraju. Teraz ma obok siebie całą rodzinę, ale gdy trafił do Kielc, starszy syn Alex grał w Vardarze Skopje, a młodszy Daniel w juniorskich zespołach Barcelony. Pytany o ewentualne transfery odpowiadał: – Nie zamierzam ściągać synów. To byłoby nie w porządku w stosunku do zawodników, których mam teraz w kadrze. Sytuacja zmieniła się po trzech latach – do VIVE trafili w końcu obaj synowie trenera. Rodzina jest znowu w komplecie.

Oczywiście, ktoś mógłby zarzucić mu nepotyzm, jednak wystarczy spojrzeć na statystyki Aleksa, by dojść do wniosku, że bez niego nie byłoby VIVE w Final4. Był pięciokrotnie wybierany do najlepszej "7" Ligi Mistrzów. Z kolei o umiejętnościach Daniel przekonała się cała drużyna VIVE, gdy został wypożyczony do słoweńskiego Celje. W fazie grupowej LM doszło do bezpośredniego starcia – kielczanie przegrali 27:31, a pierwszoplanową postacią gospodarzy był właśnie Daniel Dujszebajew. – Chcieliśmy wygrać, ale cóż... Nie udało się. Rozmowy z dziećmi? To chyba normalne, że ojciec po meczu spotkał się i porozmawiał z synem.

Jeszcze jako zawodnik Tałant Dujszebajew osiągnął praktycznie wszystko: trzy medale olimpijskie (złoto w Barcelonie jako reprezentant Wspólnoty Niepodległych Państw oraz dwa brązowe w barwach Hiszpanii), mistrzostwo świata i wicemistrzostwo Europy, do tego wiele sukcesów klubowych (mistrzostwa i Puchary Hiszpanii, zwycięstwa w Lidze Mistrzów i Pucharze EHF) i dwa tytuły dla najlepszego piłkarza ręcznego na świecie (1994 i 1996).

Nic dziwnego, że od swoich zawodników wymaga maksymalnego zaangażowania i walki o zwycięstwa w każdym meczu. Co z tego, że po drugiej stronie boiska jest PSG, w którym grają gwiazdy światowej piłki ręcznej? Co z tego, że VIVE miało powalczyć o Final4, ale dopiero w sezonie 2020/21? Dla Tałanta Dujszebajewa nie ma rzeczy niemożliwych. Przekonał swoich graczy, że nazwiska i budżety nie mają znaczenia w trakcie meczu. I chociaż PSG było zdecydowanym faworytem, to w dwumeczu lepsze o jedną bramkę okazało się VIVE.

O tym, że potrafi ze swoich zawodników wycisnąć maksimum, wiedzą nie tylko w Polsce, ale też za granicą. – Uważam go za jednego z czołowych trenerów na świecie. Wiem, że jest bardzo wymagający, ale też wiem, że potrafił wprowadzić na wyższy poziom każdy zespół, z którym pracował – przyznał Wolff, bramkarz THW Kiel, który od nowego sezonu będzie grał już w Kielcach.

Faktem jest, że żaden trener nie lubi przegrywać, ale Dujszebajew szczególnie. Grzegorz Tkaczyk, który wygrał z nim Ligę Mistrzów, wspomniał w autobiografii, że lepiej się schować albo uciekać z szatni, gdy trener zdejmuje swój zegarek... Jego słowa potwierdził też Arkadiusz Moryto, skrzydłowy VIVE, który z Dujszebajewem zetknął się po raz pierwszy, gdy ten prowadził reprezentację Polski. Był świadkiem "zdejmowania zegarka" podczas MŚ 2017 we Francji.

Inna sprawa, że dzieje się to w szatni, za zamkniętymi drzwiami. Poza szatnią nie zdarzyło się, żeby skrytykował swoich zawodników. – Zawsze mówię o nich tylko dobrze. Dla mnie są najlepsi na świecie. Wiem, że dają z siebie wszystko, żeby i ludzie w klubie, i kibice byli z nich dumni – tłumaczył w rozmowie z tvpsport.pl.

Jego temperament dał o sobie znać wielokrotnie w trakcie meczów. Wiosną 2014 roku, krótko po zatrudnieniu w Kielcach, VIVE spotkało się w Lidze Mistrzów z Rhein-Neckar Loewen. Po meczu doszło do ostrej wymiany zdań z udziałem szkoleniowców. Dujszebajew na konferencji prasowej tłumaczył, że Gudmundur Gudmundsson nie okazał mu szacunku i zademonstrował gesty, jakie ten miał pokazywać w jego kierunku. Z kolei rywale oskarżyli trenera VIVE, że uderzył Islandczyka poniżej pasa. Władze EHF nie znalazły dowodów, że Dujszebajew zadał cios, ale ukarały go grzywną w wysokości 5 tysięcy euro. Ostatecznie musiał zapłacić tylko połowę tej sumy, druga część została "zamrożona" do czerwca 2015 roku.

Dwa miesiące później znowu było głośno o zachowaniu trenera… W finale PGNiG Superligi doszło tradycyjnie do rywalizacji VIVE z Orlen Wisłą Płock. Wówczas mistrz był wyłaniany dopiero po trzech zwycięstwach, a nie jak teraz po dwumeczu. Po spotkaniach w Kielcach zespół Dujszebajewa prowadził w serii finałowej 2-0. W Płocku pierwszy mecz wygrali gospodarze (31:27), a następnego dnia doszło do spotkania numer 4. W jednej z akcji Karol Bielecki zagrywał piłkę do stojącego na kole Żelijko Musy. Chorwat został sprowadzony do parteru przez Marcina Lijewskiego i Zbigniewa Kwiatkowskiego. Między zawodnikami doszło do wymiany zdań i przepychanek.

W tym czasie Dujszebajew ruszył wzdłuż linii i przypadkiem (?) wpadł na trenera Wisły – Manolo Cadenasa. Skończyło się na tym, że zostali ukarani przez sędziów czerwonymi kartkami i dalszą część spotkania obserwowali już z trybun. Na pomeczowej konferencji przeprosili za swoje zachowanie, uścisnęli sobie dłoń i zapomnieli o wydarzeniu. Nie zapomniał jednak Komisarz Ligi, który po analizie materiału nałożył na trenerów cztery (Dujszebajew) i dwa (Cadenas) mecze dyskwalifikacji. Trenera VIVE czekała jeszcze poważna rozmowa z prezesem. Chyba poskutkowała, bo choć Dujszebajew nadal jest bardzo "aktywny" podczas meczów i zdarzają mu się żółte kartki, to do podobnych zdarzeń już nigdy później nie dochodziło.

Trzeba też podkreślić, że Kirgiz ciska gromy tylko przy ławce, w trakcie spotkań VIVE, albo w szatni. W innych sytuacjach jest człowiekiem o wielkim sercu, o czym przekonali się wszyscy, gdy kielczanie walczyli z kryzysem finansowym. Przekonała się o tym także niepełnosprawna dziewczynka, która po finale Pucharu Polski w Poznaniu cierpliwie czekała na moment, gdy zawodnicy zakończą świętowanie i będzie ich mogła poprosić o autograf i wspólne zdjęcie. Zauważył to Dujszebajew, który do niej podszedł, zapozował do zdjęcia, po czym... zdjął koszulkę VIVE i jej wręczył.

Wracając do kwestii finansowych... Chociaż w polskich warunkach VIVE jest potentatem, to na tle Europy wypada bardzo blado. Prezes Bertus Servaas w rozmowie z "Przeglądem Sportowym" z 8 marca 2019 roku, zdradził, że budżet klubu w obecnym sezonie to około 16 milionów złotych (4 mln euro). Dla porównania PSG ma do dyspozycji 18 mln euro, Barcelona – 14 mln, THW Kiel – 9,5 mln, Montpellier – ubiegłoroczny triumfator LM – 7,5 mln, Flensburg i Rhein-Neckar Loewen – 6,5 mln. Gdyby o sukcesie decydowały tylko pieniądze, to kielczanie nie powinni myśleć o niczym więcej niż wyjście z grupy LM... Tymczasem po raz czwarty w ciągu siedmiu lat zagrają w Final4. Ogromna w tym zasługa Tałanta Dujszebajewa.

Zresztą podobnie było w Ciudad Real (później Atletico Madryt), gdzie potrafił regularnie ogrywać mającą ponad dwukrotnie większy budżet Barcelonę i zdominować Asobal Ligę (mistrzowskie tytuły w latach 2007-10) czy wygrywać Ligę Mistrzów (2008, 2009). Zresztą pewnie do tej pory pracowałby z tym zespołem, gdyby nie problemy finansowe i ogłoszona 2013 roku w upadłość klubu. Małe deja vu przeżył w ubiegłym roku w Kielcach, gdy w budżecie pojawiła się niespodziewanie "dziura" i konieczna była renegocjacja kontraktów. Dujszebajew był pierwszym, który wyraził na to zgodę. Zrobił też coś więcej, bo napisał list otwarty do mieszkańców Kielc. Oto jego fragmenty:

Bóg, transfery i Liga Mistrzów. Prezes VIVE: modliłem się o awans

Czytaj też

Bóg, transfery i Liga Mistrzów. Prezes VIVE: modliłem się o awans

"Nie przyjechałem do Kielc dla pieniędzy. (...) Przeżyłem z tym klubem najlepszy okres w jego historii, wygrywając w 2016 roku Ligę Mistrzów. To wizytówka miasta, regionu i Polski. To dowód na to, że da się osiągać najwyższe cele bez kosmicznych pieniędzy, bo wciąż jeszcze bardzo odbiegamy od możliwości finansowych europejskiej czołówki.
(...)
Swego czasu grałem w jednym z najlepszych klubów świata, w Santander. Byliśmy mistrzami Hiszpanii, zwycięzcami pierwszej edycji Ligi Mistrzów w sezonie 1993/94. Teraz nie ma tam już sportu na takim poziomie. Przeżyłem piękne lata w Ciudad Real, małym mieście z 70.000 mieszkańców, które miało klub zwyciężający krajowe rozgrywki i trzykrotnie Ligę Mistrzów. Tego też już nie ma.
(...)
Mógłbym odejść do innego. Dostałem kilka propozycji, a jednak chcę zostać w Kielcach i kontynuować projekt. (...) Rezygnuję z 25 proc. wynagrodzenia, oddając je na potrzeby naszego wspólnego projektu. Wiem, nie jestem kielczaninem, ale czuję to miasto i traktuję ten region jak mój własny Dom. (...)"

Bóg, transfery i Liga Mistrzów. Prezes VIVE: modliłem się o awans

Czytaj też

Bóg, transfery i Liga Mistrzów. Prezes VIVE: modliłem się o awans

Ostatecznie VIVE przetrwało najgorszy moment praktycznie bez ofiar. Może z jednym wyjątkiem – Dean Bombac postanowił nie czekać na lepsze czasy i po zaledwie jednym sezonie wrócił do Pick Szeged. Z transferu do Kielc nie wycofał się za to Wolff, chociaż był kuszony m.in. przez Veszprem. – Słyszałem, że klub już sobie poradził z problemami. Pojawiło się dwóch nowych sponsorów. Rzeczywiście, dla VIVE nadeszły lepsze czasy, a budżet w kolejnych sezonach ma wzrosnąć do blisko 6 milionów euro.

Zanim to nastąpi, VIVE (jeszcze z mniejszym budżetem) zostało rekordzistą pod względem mistrzowskich tytułów w Polsce (16) i na początku czerwca powalczy do Kolonii o drugi triumf w Lidze Mistrzów. Pierwszą przeszkodą Veszprem, następną – w ewentualnym finale – Barcelona lub Vardar. Zespół Tałanta Dujszebajewa znowu nie będzie faworytem, ale nie jest wykluczone, że znowu zagra na nosie potężniejszym rywalom.

Nawet jeśli zawodnicy jeszcze nie wierzą w sukces, to trener znowu ich przekona, że po drugiej stronie boiska są tylko ludzie, a nie gwiazdy. Zresztą ma do dyspozycji nie tylko słowa, ale też twarde dowody. Bo kto wierzył w zwycięstwo VIVE w finale LM w 2016 roku? Nie przed meczem albo po meczu, ale w 45. minucie, gdy Veszprem prowadziło różnicą dziewięciu bramek (19:28)? Albo kto wierzył, że VIVE zagra w tym sezonie w Final4, a po drodze wyeliminuje PSG? Dla Dujszebajewa nie ma meczów nie do wygrania i rywali nie do pokonania. Będzie chciał to udowodnić 1 czerwca w Kolonii.