Jak Lech Poznań stał się Kolejorzem? Wszystko zaczęło się od… lutni

Kulturoznawca w szatni Lechii. Ocenia odprawy

Czytaj też

Kulturoznawca w szatni Lechii. Ocenia odprawy

Lech nie jest pierwszym, ani nawet drugim najstarszym klubem piłkarskim w Poznaniu. Na przełomie XIX i XX wieku w stolicy Wielkopolski powstawały już niemieckie drużyny. Jedna z nich – Normania – była jednak opanowana przez Polaków i w 1912 roku została przekształcona w Posnanię. W tym samym czasie utworzono Wartę, a później inne kluby – między innymi Unię, która jako pierwsza w naszym kraju posiadała sekcję kobiecą. Lech został utworzony dokładnie 19 marca 1922 roku. Zanim jednak klub stał się Lechem, minęło wiele lat. Protoplastą Lecha jest utworzona w podpoznańskim wtedy Dębcu Lutnia. Drużyna powstała, ponieważ członkowie koła parafialnego bardzo lubili grać w piłkę i chcieli wystartować w okręgowych rozgrywkach. Oryginalną nazwę klub zawdzięczał pierwszemu skarbnikowi Janowi Dyzmanowi, wielkiemu pasjonatowi muzyki. Lutnia grała tylko przez pięć miesięcy i już w sierpniu klub z Dębca otrzymał nową nazwę – Liga.

Kulturoznawca w szatni Lechii. Ocenia odprawy

Czytaj też

Kulturoznawca w szatni Lechii. Ocenia odprawy

W 1926 roku prezesem poznańskiej już Ligi został Stanisław Dereziński. Nowy włodarz musiał uporać się przede wszystkim z problemami finansowymi. Piłka nożna w okresie międzywojennym była sportem amatorskim, lecz często kluby pomagały swoim zawodnikom w zapewnieniu stałego źródła dochodów, załatwiając chociażby etaty pracownicze. Liga długo nie miała takiej możliwości, dlatego najlepsi piłkarze woleli grać gdzie indziej. Prezes Dereziński na co dzień był kierownikiem Referatu Techniczno-Ruchowego w Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowej, więc spróbował doprowadzić do współpracy zarządzanego przez niego klubu z pracodawcą. Efekty przyszły po kilku latach – w 1930 roku drużyna została powiązana z Kolejowym Przysposobieniem Wojskowym i jednocześnie zyskała patrona, z którym będzie kojarzona przez długie lata.

Kolej szybko pojawiła się także w nazwie drużyny, która od tej pory brzmiała... KS KPW-Liga Poznań-Dworzec. Po II wojnie światowej zmieniano skróty – najpierw na znany do dziś KKS (Kolejowy Klub Sportowy), a w 1948 na ZZK (Związek Zawodowy Kolejarzy). To właśnie pod tą ostatnią nazwą Lech zadebiutował w najwyższej klasie rozgrywkowej w meczu z Widzewem (3:4). W poznańskim klubie funkcjonowało już wtedy wiele sekcji w różnych dyscyplinach sportowych (w szczytowym momencie było ich 22; obecnie, oprócz piłkarskiej, istnieje jeszcze sekcja szachów). Sławę jeszcze przed wojną zyskali koszykarze i to dwóm z nich – Florianowi Grzechowiakowi i Januszowi Patrzykontowi – przypisuje się powstanie nazwy Lech. Zanim weszła ona do obiegu, musiała zostać zaakceptowana przez zarząd. Wśród innych propozycji wymieniano Pogoń czy Piast. Większość była jednak za Lechem i w 1957 roku klub przyjął nazwę Kolejowy Klub Sportowy Lech Poznań.

Przez cały okres Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej Lech był silnie związany z koleją. Wiązało się to nie tylko z darmowymi podróżami pociągami na mecze. Zdecydowana większość piłkarzy wraz z angażem w klubie podejmowało zatrudnienie w PKP. W życiorysach chociażby legendarnych Teodora Anioły czy Edmunda Białasa znajdziemy informację o pracy jako radca kolejowy. Wraz z upływem lat obowiązki pracownicze były coraz bardziej fikcyjne, jednak podobną praktykę stosowano w całym kraju. W każdym razie w Poznaniu nikt nie wypierał się związków z koleją. Kibice nadali Lechowi przydomki "Kolejarz" (który pod wpływem gwary poznańskiej szybko stał się "Kolejorzem") i "Poznańska Lokomotywa", natomiast cykl życia klubu toczył się w obiektach należących do PKP. – Wchodząc do gmachu poznańskiej kolei przy dawnej ulicy Marchlewskiego, można było zauważyć symbolikę wydarzeń piłkarskich, koszykarskich czy kolarskich. Tam też mieściła się siedziba klubu. Obok znajdował się Dom Kolejarza, gdzie odbywały się zawody szachowe czy w tenisie stołowym. Na Dworcu Letnim funkcjonował natomiast sekretariat klubu – wspomina Maciej Markiewicz, były bramkarz Lecha i znawca historii klubu.

W latach 80. Lech odnosił największe sukcesy na piłkarskich boiskach. Wtedy też stopniowo zaczęły rozluźniać się więzi klubu z koleją. Już w połowie dekady sekcja piłkarska chciała uzyskać większą niezależność od pozostałych. Ostateczny przełom nastąpił w 1989 roku, wraz z przemianami ustrojowymi w Polsce. – Kluby resortowe, zakładowe i związkowe ratują się, jak mogą. Nie mają bowiem wsparcia w organizmach zawodowych, które zrzeszają autentycznych np. kolejarzy, i nie dają szansy funkcjonowania sportowcom na etatach – zaznacza Markiewicz. Ten ratunek w przypadku Lecha z pozoru wyglądał świetnie, ponieważ w ciągu czterech lat od upadku komunizmu zdobył aż trzy mistrzostwa kraju. Kolejorz był jednak kolosem na glinianych nogach. W klubowej kasie brakowało pieniędzy na pensje dla zawodników, więc koniecznością stała się wyprzedaż najlepszych graczy oraz oczekiwanie na przyjście finansowych dobrodziejów. PKP również miały spore problemy, choć w 1993 roku pojawiły się jeszcze na koszulkach Lecha w charakterze sponsora. Nie były to jednak wielkie sumy, a klub dalej pogrążał się w długach. W pewnym momencie Lech miał aż 400 (!) wierzycieli.

Rozwiązaniem problemu – pozornym, jak się później okazało – było utworzenie nowego klubu w miejsce starego. Latem 1994 roku zniknął KKS Lech, a pojawił się… PKP Lech. Tym razem skrót nie oznaczał jednak nazwy państwowej spółki, bowiem chodziło o Poznański Klub Piłkarski. To symboliczny koniec związku Lecha z resortem, choć ten formalny nastąpił sześć lat później, gdy kolej ostatecznie rozliczyła się z gruntów ze Skarbem Państwa. Mimo to tradycja przetrwała do dziś i wciąż ma się dobrze. Od 15 lat w nazwie znów znajduje się człon KKS (choć w tym przypadku nie jest on skrótem), a ponadto klub powrócił do herbu z kolejarskimi skrzydełkami. Symbolem jest już także stojąca przed stadionem lokomotywa parowa, wyprodukowana w poznańskich Zakładach Cegielskiego. Lech pamięta również co roku o przypadającym 25 listopada Dniu Kolejarza. Z tej okazji piłkarze wyszli kiedyś na mecz w kolejowych rogatywkach.

Tekst powstał na podstawie informacji z książki „Kolekcja klubów. Lech Poznań” wydawnictwa GiA.

Śpicie? Już zaraz, już za momencik start transportu lokomotywy z stacji Poznań Górczyn pod INEA Stadion. Transmisja: https://t.co/iDh2JOgBvQ pic.twitter.com/Ywr4YEUtvZ

— Lech Poznań (@LechPoznan) October 8, 2016