MŚ 2022. W oczekiwaniu na mundial w Katarze – bogato i kontrowersyjnie

Katarczycy wydali fortunę na organizację mundialu. Powstało 8 stadionów, niektóre z nich są uznawane za cuda architektury. Al Bayt Stadium miał odwzorować kształt muszli, otwarto go już w lutym 2020 roku. Jest potrzebny tylko na mundial, więc gdy finały mistrzostw świata się zakończą, zostanie zmniejszony o połowę.

Oryginalne stadiony

Al Thumama Stadium to kolejna perełka, stadion inspirowany kapeluszem taqiyah, mowa o tradycyjnej czapce noszonej przez mężczyzn i chłopców na Bliskim Wschodzie. Warto zwrócić uwagę też na Al Janoub Stadium . Otwarcie miało miejsce w maju 2019 roku (drugi stadion, który powstał). Konstruując ten obiekt, zadbano o kreatywność, ponieważ zawiera ciekawą symbolikę: żagle tradycyjnych łodzi dau, dzięki którym dawniej poławiano perły z regionu, płynąc przez prądy Zatoki Perskiej. Stadiony to jedno, ale organizacja mundialu była impulsem do rozwoju infrastruktury, dlatego stadiony właśnie połączono siecią dróg, zbudowano metro. Całość tworzy sieć społeczną.

Europeizacja, USA i... gaz

Obrońcy Kataru podkreślają znaczenie pewnych tendencji zachodzącym w tym społeczeństwie, jedną z nich jest dążenie do europeizacji. Kraj wdraża model gospodarki w stylu zachodnim, funkcjonuje w ramach międzynarodowych instytucji finansowych. System bankowy powstał tam niedawno, już odpowiada zachodnim standardom.

Dość szybko w Katarze powstały filie zachodnich uniwersytetów – m.in. Georgetown University. To w tym kraju znajduje się największa amerykańska baza wojskowa na Bliskim Wschodzie, konkretnie w Dausze. To Katar zacieśnia relacje gospodarcze z USA w obliczu inwazji Rosji na Ukrainę, by zwiększyć dostawy gazu do Europy. Gaz to główne bogactwo tego kraju, które pozwoliło chociażby na zakup PSG.

Okrutny system kafala

Jak widać, Katar ma cywilizowaną twarz, ale niestety nie tylko. "Guardian" kilka miesięcy temu informował o ok. 7 tys. osób, które zginęły przy budowie stadionów i infrastruktury przygotowywanej na mundial. Aby zrozumieć, jakie okrucieństwa spotykały robotników, trzeba poznać specyfikę współczesnego niewolnictwa występującego w Katarze. Polega to na tym, że pracownik zagraniczny, po przybyciu do Kataru, zawiera kontrakt ze swoim "sponsorem" określanym w języku arabskim jako kafil . Od tego momentu pracownikowi nie wolno wjechać do danego kraju ani go opuścić przez określony czas, jeśli pisemnej zgody nie wyrazi właśnie kafil.

Ten człowiek odpowiedzialny za pracownika opłaca transport, ale odbiera też wolność. Mowa bowiem chociażby o konfiskacie paszportów i innych dokumentów tożsamości. To de facto uniemożliwia zerwanie kontraktu, skazując pracownika na (nie)łaskę kafila. Ludzie, którzy trafili do Kataru pod opiekę owych kafili, mogą przez wiele lat pozostawać w tym kraju bez możliwości uzyskania obywatelstwa czy statusu rezydenta.

Rządowe powiązania i terroryzm

Kolejny problem dla Kataru to sytuacja Khalida Sheikha Mohammeda, który jest uznawany za głównego "architekta" ataków terrorystycznych z 11 września 2001 roku, mowa oczywiście o zamachu na World Trade Center. Tak wynika z amerykańskiego raportu. Ten człowiek został zatrzymany, czeka na proces za udział nie tylko w pamiętnych aktach terroryzmu w Nowym Jorku, ale też w zamachach bombowych na Bali i ścięciu głowy dziennikarzowi "Wall Street Journal" Danielowi Pearlowi. Pracował jako inżynier dla Ministerstwa Energii Elektrycznej i Wody w latach 1992-96, a przez pewien czas miejsce zamieszkania zapewniał mu minister spraw wewnętrznych Kataru w latach 2001-2013 Abdullah bin Khalid al Thani. To w tym okresie Katar został gospodarzem finałów piłkarskich mistrzostw świata.

Al Thaniemu przypisywano sympatię do Osamy Bin Ladena i grup terrorystycznych (teza Richarda A. Clarke'a, koordynatora ds. bezpieczeństwa, ochrony infrastruktury i zwalczania terroryzmu w Stanach Zjednoczonych w latach 1998-2003). Miał wykorzystywać pieniądze z ministerstwa, w którym pracował do terroryzmu - finansowania Al-Kaidy, mimo że te środki powinny trafiać do... organizacji charytatywnych. Był zatem członkiem rządu, który uzyskał możliwość organizacji mundialu w 2022 roku.

W Katarze szukano sprawcy zamachu w USA, ale w tym kraju czerpano też z technik... amerykańskiego wywiadu. Otóż Katar przez lata korzystał z usług byłego agenta CIA, któremu zlecono szpiegowanie osób związanych z FIFA, by nikt nie okazał się lepszy w wyścigu o organizację mundialu. Kevin Chalker podstawiał kogoś, kto podając się za fotoreportera, obserwował rywali Kataru. Były funkcjonariusz CIA miał też stworzyć na Facebooku konta atrakcyjnej kobiety, co miało ułatwić zbliżenie się do konkurentów. Celem było też zdobycie dostępu do spisu połączeń telefonicznych co najmniej jednego wysoko postawionego urzędnika FIFA. Macki Kataru oplotły światową federację dość mocno. Teraz jej szef Gianni Infantino mieszka w Katarze.

Fiasko ministra dbającego o PSG, czyli soft power Kataru

Pozostając w kręgach władzy, trzeba wiedzieć, że w listopadzie 2013 roku Nasser Al-Khelaïfi został ministrem bez teki w katarskim rządzie powołanym przez emira Kataru. Przejął władzę w PSG w 2011 roku, a zatem klub stał się de facto własnością państwa. Al-Khelaifi rozszerzał swoje wpływy w strukturach piłkarskich. W kwietniu ubiegłego roku został przewodniczącym Europejskiego Stowarzyszenia Klubów (ECA). Wcześniej oczywiście udało się zjednać sobie przychylność FIFA, otrzymując prawo do organizacji finałów mistrzostw świata.

PSG miało być w założeniu najważniejszym elementem soft power Kataru, a zatem "miękkiej siły", czyli budowania i ocieplania wizerunku kraju np. poprzez sport. Wprawdzie choć kolejne porażki w Lidze Mistrzów, jak niedawne odpadnięcie z Realem Madryt, są coraz bardziej irytujące, a kwestią czasu wydaje się odejście Kyliana Mbappe , to w Katarze nie tracą rezonu. Projekt paryski nie spełnia oczekiwań, Neymar według francuskich mediów stawia się na treningach... pijany, Leo Messi jest niezadowolony, ale Katar realizuje strategię soft power na wielu płaszczyznach.

Bayern, Xavi i Beckham przyjaciółmi Kataru

Owa soft power to też umowa Bayernu Monachium z katarskimi liniami lotniczymi (krytykowana przez kibiców), Bayern ma związki biznesowe z lotniskiem Hamad International Airport, które ma docelowo dorównać lotnisku w Dubaju, by z nim konkurować. Kolejna sprawa to korzystanie z popularności byłych znanych piłkarzy z myślą o tym, by zrobić z nich ambasadorów Kataru. Gdy Xavi Hernandez , legenda Barcelony, był trenerem Al Sadd, to stale chwalił katarskie realia: gościnność i dobrobyt. Stwierdził, że czuje się tam lepiej niż w Hiszpanii. Bagatelizował łamanie praw człowieka. Ale Xavi wrócił do Katalonii, jednak w Katarze nie ma bezczynności z tego powodu. David Beckham zawarł z Katarem dziesięcioletnią umowę, na mocy tej umowy zarobi 15 milionów funtów rocznie za promowanie państwa organizatora mundialu.

Głos sprzeciwu znanych ludzi piłki

Są byli piłkarze, którzy nie widzą niczego złego w Katarze, ale są też tacy, którzy protestują i solidaryzują się z ofiarami ucisku w tym kraju. Mowa o reprezentantach Norwegii, Holandii, Danii i Niemiec, którzy rok temu przed meczami międzypaństwowymi wyszli na boisko z koszulkami nawołującymi do przestrzegania praw człowieka. Widniało na nich hasło: human rights.

W ostatnim czasie o mundialu w kontekście wszystkich kontrowersji wypowiedzieli się kapitan i selekcjoner reprezentacji Anglii: Harry Kane i Gareth Southgate . Kane prosi o solidarność wszystkich kapitanów drużyn uczestniczących w mundialu, by zapobiec złu i przeciwdziałać wszelkim formom dyskryminacji, natomiast Southgate przyznał, że od ośmiu lat było wiadomo, co się tam dzieje, a teraz widać bezradność.

–To jest niedorzeczne, że mundial zostanie zorganizowany przez Katar. FIFA twierdzi, że chce rozwijać futbol w tym kraju. To g...o prawda. Chodzi wyłącznie o pieniądze i interesy reklamowe. To jedyna rzecz, która ma znaczenie dla światowej federacji – powiedział dosadnie selekcjoner Holendrów, Louis van Gaal.

Problemy z ekologią

Problemem już niedotyczącym praw człowieka, ale szczególnie zauważalnym w dzisiejszych czasach jest zmiana klimatu. Katar za działania w tym obszarze też jest krytykowany, ponieważ obiecał tylko zasadzenie miliona drzew. Ekolodzy uważają, że to zdecydowanie za mało. Katarczycy powinni bowiem dołożyć wszelkich starań, by wykorzystywać energią słoneczną czy wiatrową do chłodzenia stadionów.

Wprawdzie jeden ze stadionów ma być pierwszym w historii mundialu w pełni demontowalnym obiektem, nosi nazwę numeru kierunkowego Kataru (Stadium 974), został wykonany z przetworzonych kontenerów transportowych (użyto ich 974) w celu ograniczania ilości odpadów generowanych w trakcie produkcji. Jest naturalnie wentylowany i nie trzeba wdrażać na nim zaawansowanej i wysokoemisyjnej technologii chłodzenia. A pamiętajmy, że chodzi tu o Katar, a zatem kraj, w którym na tę chwilę klimatyzacja jest obecna tylko w zamkniętych pomieszczeniach. To zatem rozwiązanie innowacyjne, ale nie zadowala ono środowisk ekologicznych, które oczekiwały znacznie więcej.

Katar coraz częściej współpracuje z Zachodem w wielu sprawach, znaczące jest pogłębienie współpracy ze Stanami Zjednoczonymi, ale to wciąż kraj, któremu wiele brakuje do spełniania zachodnich standardów np. w ochronie praw człowieka. Mundial zostanie zorganizowany z rozmachem, osobistości ze świata futbolu uznały, że warto promować ten kraj, jednak są też ci pryncypialni, którzy mówią głośno o krzywdach, jakich doznają zwykli ludzie, doświadczając współczesnej wersji niewolnictwa. Katar to kraj kontrastów, którego zapewne nie można oceniać jednoznacznie, zero – jedynkowo, ale trudno nie potępiać tego, co tam się dzieje. Jest sam przepych, ale mogłoby być więcej człowieczeństwa...