Skoki narciarskie. Abonament za normalność Szymona Olka kosztuje 24 tysiące. Co rok, odkąd upadł

Statystyk takich zdarzeń się nie prowadzi. Ale na oko: jeśli dziennie na świecie odbywa się ze sto treningów skoków, gdzie każdy trener widzi kilkadziesiąt prób zawodników, to ryzyko, że któryś upadnie, jest spore. Tyle tylko, że są upadki i UPADKI. Z jednej strony Tilen Bartol spadł jak kukła na 252. metr w Planicy, a wieczorem pił piwo w pubie. Przedskoczek Iver Olaussen minionej zimy najpierw rozbił się o bulę w Vikersund, żeby kilkadziesiąt minut później pofrunąć w pobliże drugiej czerwonej linii. I tak dalej, bo procedura jest prosta: wyhamować, pozbierać narty, otrzepać śnieg z kombinezonu, powtórz, nie myśl. Tylko że czasami się nie da. Jedno niewinne podcięcie narty o nartę po lądowaniu Szymona Olka skończyło się dla niego życiowym dramatem.

I nie miało żadnego znaczenia, że junior Klimczoka Bystra lądował nie na zeskoku potężnego mamuta, tylko 35-metrowej Maleńkiej Krokwi. Światło zgasło.

Szymon Olek na początku nie mówił. Cztery lata treningów zamknięte w jeden telemark

– Odebrałam telefon, będąc na zakupach w Bielsku-Białej. Zwykły dzień, jakich wiele. Nie pamiętam niczego, co robiłam później. Gdy do mnie zadzwoniono, usłyszałam, że Szymek miał wypadek na skoczni, a w tle stłumiony sygnał karetki pogotowia – opowiada Katarzyna Garncarczyk, zastępcza mama byłego narciarza – jednego z czwórki dzieci, które wychowuje.

– Pierwsza myśl, pierwszy bodziec. Pamięta pani? Jak odbiera się taką informację? – boimy się tego pytania, ale takie mimo wszystko wypada zadać.

Wtedy wtrąca się Olek, który siedzi z nami przy stole i żywo uczestniczy w dyskusji: – jak to jak? Naciskasz w telefonie na zieloną słuchawkę, nie umiesz? – żartuje. Podobno jako dziecko taki nie był, do wypadku pozostawał schowany i nieśmiały. Trenował dopiero cztery lata. Cały ten rozdział zamknęło jedno uderzenie głową o twardy śnieg. Szymon, dziś król dowcipu, przez miesiąc od uderzenia nie mówił w ogóle. Teraz dzwoni kilka razy, żeby upewnić się, czy na pewno przyjedziemy. I trzeci, bo koniecznie chce zaproponować kawę koreańską – jego zdaniem najlepszą, mimo że to praktycznie samo mleko. Musiały jednak minąć lata, żeby sprawa sprzed dekady przestała być tematem tabu.

– Gdy usłyszałam te dźwięki karetki w tle, wiedziałam, że stało się coś poważnego. Ugięły się pode mną nogi. Zostałam w mieście i czekałam na decyzje lekarzy. Zawieźli go do szpitala w Zakopanem, ale tam po badaniach dowiedzieli się, że miał wylew krwi do mózgu i potrzebny będzie dziecięcy oddział neurochirurgiczny. A taki działał dopiero w Krakowie. Tam mnie i jego rodzoną mamę zabrał prezes klubu Zbigniew Banet.

Mimo że tomografię zrobili już ratownicy z pierwszego szpitala, to zwłoka przy transporcie rannego i ostatecznie przenosiny do drugiego miasta sprawiły, że wylew zdążył powiększyć się o trzy razy. A teoretycznie nie powinien w ogóle. – Czekaliśmy, aż go zoperują. Czas mijał, a wieści zero. W końcu udało się wejść do środka i spotkać lekarza. Powiedział, że było ciężko i że ma jednostronny paraliż. Dodał też jednak, że czuł, jakby ktoś przy stole prowadził jego rękę. Także w Krakowie usłyszałam od lekarzy, że z rehabilitacją należy się spieszyć, bo tyle ile uda się naprawić przez pierwsze pół roku, podobno zostanie mu już do końca życia – opowiada opiekunka Szymona. On sam uzupełnia: – bzdura, tylko popatrz, jaki dzisiaj jestem sprawny! A przez pół roku po upadku nawet nie umiałem chodzić.

Na ścianie w salonie wisi sporych rozmiarów plakat. Jest na nim napisane: "ci, co zawierzyli Panu, odzyskują siły". Z okien widać kościół, nad łóżkiem wisi krzyż. Oboje kilka razy podkreślają, że ktoś na górze musiał nad Szymkiem czuwać. I że to dzięki temu pozbierał się z tak podbramkowej sytuacji.

– A do tego po drodze poznałem mnóstwo wspaniałych ludzi.

Abonament za normalność kosztuje 24 tysiące rocznie

– Ale Szymon nie od razu nauczył się tak to postrzegać – przyznaje Piotr Kudzia, który tamtego dnia brał udział w tych samych zawodach. Dzisiaj jest kombinatorem norweskim, poza tym gra w piłkę w KS Bystra, To ta sama wieś, w której do klubu zapisywał się jego kolega. Kilka lat temu poprawił rekord przebudowanej Wielkiej Krokwi, rano chodzi biegać na nartorolkach. W tym samym czasie Olek dzień w dzień uczy się samodzielności. Piotrek wspomina go z szacunkiem. Co więcej, bywał na jego urodzinach. – Mam przed oczami tamten moment – obniża głos, gdy w trakcie rozmowy schodzimy na temat sprzed ośmiu lat. – Niby zwykły upadek jakich milion: telemark, narta podjeżdża pod drugą i ścina chłopaka. Uderzenie głową o twardy śnieg. Potem ja zbieram jego narty, ktoś inny sprawdza, czy jest przytomny. I dalej to nieznośne czekanie i wątpliwości – brać go do szpitala karetką czy helikopterem? Na skoczni cisza, a my zamrożeni – kręci głową.

Po upływie dekady historia Olka zatarła się już w świadomości kibiców. Wtedy jednak żyła nią cała Polska.

– A jednym z pierwszych, którzy mi pomogli, był pan Kamil Stoch. Uwierzysz, że taki mistrz? – mówi z dumą Szymon, zaraz po tym, gdy kończymy oglądać jego kolekcję banknotów. W specjalnym klaserze, który przeglądamy, są eksponaty z kilkudziesięciu państw. Niektóre mają sto lat. Pani Katarzyna żartuje, że to i tak niezły finał jego manii zbieractwa, skoro najpierw uwielbiał przechowywać zwykłe śmieci. A to wydaje się zabawne, tylko dopóki nie zdajesz sobie sprawy, że powodem tego było uszkodzenie mózgu po uderzeniu o lód.

Pasja "banknotowa" pochłonęła Olka. Tyle tylko, że za rehabilitację trzeba było płacić prawdziwymi pieniędzmi. To Stoch po zakończeniu sezonu 2013/14 został przyjęty w Zębie na okolicznościowej imprezie, przed którą jako pierwszy ze środowiska kadry narodowej zapowiedział zbiórkę dla kontuzjowanego zawodnika. – Wszyscy byliśmy młodzi i początkujący. To piękny, ale trudny sport, w którym każdemu może przydarzyć się coś podobnego – motywował apel lider reprezentacji. W międzyczasie w Krakowie bił licznik operacji. Skończyło się na ośmiu, ale łączny rachunek za rehabilitację już dawno zaczął być sześciocyfrowy. Internetowa zbiórka pieniędzy, aby ją kontynuować, już jest zamknięta, ale pomoc płynie nadal – choćby z datków od tzw. 1 procenta podatku. Rehabilitację finansuje Fundacja "Gramy do końca", dodatkowe treningi są możliwe dzięki kontu w "Fundacji Słoneczko".

Rocznie potrzeba 24 tys. złotych. Tyle wynosi abonament za normalne życie.

Fundusz pomocowy dla ofiar wypadków na skoczniach nie istnieje. Ale istnieją dobre serca

W sumie z Kamilem Stochem Szymon spotykał się dwa razy. Dokładnie pamięta. Dobrze wspomina przede wszystkim spotkanie w ośrodku rehabilitacyjnym Trivita, który w ramach promocji na otwarcie zaprosił do siebie Olka i całą kadrę. Na małej uroczystości przekazali mu wówczas pokaźny bon do wykorzystania w tym miejscu.

– Nie zostaliśmy sami – mówi Garncarczyk. – Chociaż nie ma czegoś takiego jak fundusz pomocowy dla poszkodowanych w wypadkach skoczków, to te najgroźniejsze – mam wrażenie – jednoczą środowisko.

Pierwszym przykładem z brzegu była licytacja złota z Sapporo Wojciecha Fortuny, kiedy kręgosłup połamał na skoczni Amerykanin Nick Fairall. Dawno temu cała Wisła odwiedzała połamanego Zdzisława Hryniewieckiego. Teraz, choć nie musiał, przez lata opiekę nad Olkiem sprawował fizjoterapeuta kadry A Łukasz Gębala. To akcyjna pomoc, z potrzeby serca, a nie system, który ma opracowany PZN albo FIS. Ale jakoś działa. Szczęściem była też gigantyczna popularność skoków w Polsce, dzięki której jego historia dotarła do milionów domów w kraju. Z części spłynęły datki na dalsze leczenie. Sami, przyznaje pani Garncarczyk, nigdy by sobie nie poradzili.

Mimo wszystko pytanie o ewentualne utworzenie funduszu pomocowego w PZN pozostaje otwarte. Nawet jeżeli żaden skoczek przed ruszeniem z belki nie zakłada, że coś może mu się stać.

Szymon Olek skoki kocha, ale nie ogląda. Zresztą, dawniej też nie oglądał

– Przy skokach, które były łatwe, rehabilitacja to najcięższy trening – przyznaje Szymon. Najtrudniej było mu w Radziszowie, gdzie trafił prosto ze szpitala w Prokocimiu. Cele: nauczyć się siedzieć, a to niełatwe, gdy non stop boli głowa. W ośrodku Michałkowo, już po sąsiedzku, z uporem starał się wstawać i chodzić, klękać, siadać, znowu wstawać i znów siadać. Kolejne trzy lata upłynęły w ośrodku Gałuszka-Romanowski. Później w szpitalu w Jaworzu spotkał Krzysztofa Czuprynę. Ten prowadził zajęcia, wymagając od Olka samodzielności. Mobilizował go, budził w nim energię i pomagał przekonać, jak daleko już zaszedł i jak dużo potrafi. Po powrocie stamtąd zajął się nim fizjoterapeuta Wojciech Srebrowski, specjalista od ćwiczeń siłowych. To był kolejny przełom. Bo dziś Olek mówi już o zajęciach "treningi". Ćwiczy z pełnosprawnymi, robiąc martwe ciągi, holdy i przysiady. Takie ze sztangą, tyle tylko, że trochę lżejszą.

Urodziny, na których bywał Kudzia, odbyły się na korcie tenisowym, bo tenis Szymon dziś bardzo lubi, podobnie jak badminton. – Wiadomo, że gram na stojąco – mówi z dumą. A to ważne, bo po wypadku nie było na to żadnej gwarancji. Przypomnijmy: niedowład lewej części ciała – taki był jego rachunek za skoki. Wśród gości znaleźli się dawni koledzy, czasami bez okazji podjadą też do Wilkowic m.in. prezes klubu z Bystrej Zbigniew Banet, jego zastępca Paweł Niemczyk czy trener Jarosław Konior. Niedawno ich zawodnik dostał piękną, czerwoną klubową kurtkę z okazji 100-lecia istnienia organizacji. Wręczając ją, zapewnili go, że cały czas jest członkiem ekipy. I tak już zostanie, nawet jeżeli ten sam raczej nie przepada za oglądaniem skoków w telewizji. Zarzeka się jednak, że to nie jest niechęć do dyscypliny. – Kocham ją – prawie wykrzykuje. – Ja po prostu od zawsze wolałem uprawiać sport, a nie na niego patrzeć. Koledzy pukali się po czołach na obozach, bo gdy leciały transmisje z konkursów, ja przesiadywałem w pokoju i włączałem "Pingwiny z Madagaskaru". Ale wyniki znałem, wszystkie – zapewnia. W dowód miłości, która trwa, Olek prosi Katarzynę o przyniesienie pamiątkowego plastronu. Ma żółty, ten szczególny z cyklu Pucharu Świata. W domu wisi oprawiony w ramę, napisano na nim: "TEAM 2016/17 WINNER". Po bokach podpisała się calusieńka kadra narodowa, prowadzona wtedy przez Stefana Horngachera. Ktoś z ekipy, która tamtej zimy pierwszy raz w dziejach wygrała Puchar Narodów, oddał Szymonowi wycinek życia, które właściwie być może powinno być także jego życiem.

– Skokowe filmiki z Internetu ma przejrzane co do jednego. Wasze też – śmieje się Garncarczyk. – To dlatego pisze w sieci do ludzi, którzy je tworzą. I do wszystkich, którzy dyskutują o skokach na forach internetowych.

W końcu zdobył swój złoty puchar

Gdy się żegnamy, Olek odprowadza nas do samochodu, chociaż z trudem ukrywa rozczarowanie, że to jedynie stara Mazda. Auta, które uwielbia oglądać w sieci, mogłyby zacząć i jednocześnie kończyć się na Lamborghini Aventadorze. Zna nawet jego cenę. Jest astronomiczna. Możliwe, że któregoś dnia uda mu się uczynić z zajawki pracę i na przykład zatrudnić się w prawdziwym salonie sprzedaży. Ale na razie to wszystko jest w sumie nieważne. Istotniejsze, że Szymon przechodzi od drzwi do parkingu bez niczyjej pomocy, sam.

Tak działa magia rehabilitacji. Albo nie magia, tylko katorżnicza, bolesna i konsekwentna praca.

Szymon uważa, że życie stoi przed nim otworem. Tak naprawdę jedyne marzenie, którego już nie spełni, to takie o złotym pucharze z pokrywą. To był jego sportowy sen. Gdy w końcu jesienią 2013 roku wygrał pierwsze zawody, dostał za to statuetkę ze szkła. Ładną, ale co z tego, jeżeli nie była złotym pucharem? Następny konkurs, w którym wystartował, był tamtym ostatnim.

Na osiemnaste urodziny puchar z pokrywą dostarczył klub. Napisano na nim: "Dla dzielnego człowieka walczącego z determinacją o zajęcie godnego miejsca w życiu".