10 mar 2022 | Motorowe / Formuła 1

Formuła 1. Kto rządzi wyścigami? O tych, co decydują o końcowych wynikach

Michael Masi nie jest już dyrektorem wyścigu w Formule 1. To jego werdykt przesądził o losach GP Abu Dhabi w 2021 roku (fot. Getty)

Sebastian Muraszewski

Formuła 1 od zawsze borykała się z dyskusjami na temat decyzji sędziowskich, jednak w poprzednim sezonie rozgorzały one z niespotykaną siłą po kontrowersyjnym finale w Abu Dhabi i wygranej Maksa Verstappena z Lewisem Hamiltonem na ostatnim okrążeniu. Kto za nie odpowiadał i do jakich zmian w związku z nimi doszło?

DALSZĄ CZĘŚĆ PRZECZYTASZ POD REKLAMĄ

F1: wyrzucili Rosjanina z zespołu, a w składzie mają syna legendy

Czytaj też

Nikita Mazepin (L) i Mick Schumacher (P) (fot. Getty)

F1: wyrzucili Rosjanina z zespołu, a w składzie mają syna legendy

PILNUJĄCY PORZĄDKU CZY WPROWADZAJĄCY ZAMĘT?

Specyfika sportów motorowych wymusza występowanie kontrowersyjnych sytuacji. Nie jesteśmy od nich wolni również w przypadku tradycyjnego ruchu drogowego. Wielu z nas borykało się z kolizją bądź wypadkiem, gdzie strony zdarzenia nie potrafiły dojść ze sobą do porozumienia i konieczne było wzywanie policji oraz dochodzenie swoich racji na drodze prawnej. Serie wyścigowe mają zaimplementowane szczegółowe mechanizmy sędziowskie.

W Formule 1 do końca zeszłego sezonu decyzje na temat karania ewentualnych przewinień oraz rozstrzygania winy podejmował zespół złożony z siedmiu osób. Spośród nich tylko dwóch mogło liczyć na stały angaż przy każdym wyścigu. Dyrektor wyścigowy posiadał decydujący głos. To on ponosił pełną odpowiedzialność za ewentualną neutralizację bądź zatrzymanie sesji wyścigowej. Nadzór nad startami pełnił sędzia startowy. Wszelkie oświadczenia dyrektora wyścigowego przekazuje dyrektor toru, który musi być z nim w stałym kontakcie. Dodatkowo na każde Grand Prix wyznacza się czterech stewardów. Trzech z nich jest wybieranych przez FIA, które w tym gronie stara się uwzględnić perspektywę uczestników wyścigów, którą reprezentuje jeden z byłych kierowców. Ich skład dopełnia reprezentant rodzimego związku motorowego.

F1: wyrzucili Rosjanina z zespołu, a w składzie mają syna legendy

Czytaj też

F1: wyrzucili Rosjanina z zespołu, a w składzie mają syna legendy

Pokój sędziowski podczas GP Niemiec 2019. (fot. Getty)

Nowa era legendarnego zespołu F1. Poznaj dawną ekipę Kubicy

Czytaj też

W 2018 roku razem jeździli w jednym zespole w Formule 2. Cztery lata później Alex Albon i Nicholas Latifi zostali znów kolegami z teamu (fot. Getty)

Nowa era legendarnego zespołu F1. Poznaj dawną ekipę Kubicy

Mimo ciągłych rotacji wśród stewardów wciąż obecne są głosy oskarżające ich o sprzyjanie danym kierowcom. Pod pręgierzem najczęściej stawiani są ci, którzy mają za sobą karierę na torze. Wytyka im się skłonności do traktowania znajomych kierowców czy zespołów bardziej pobłażliwie. Uwagę na problem zwracali między innymi Fernando Alonso czy Lewis Hamilton. Kierowca Mercedesa mówi również o konieczności równouprawnienia względem płci. Najbardziej znaną kobietą na tym stanowisku jest Hiszpanka Silvia Bellot, która obecnie pełni funkcję dyrektora wyścigowego w Formule 2 i Formule 3, będąc najmłodszą osobą na tym stanowisku w historii tych serii.

Stewardzi oczywiście się bronią. Owszem, ich decyzje mogą zapadać długo po zakończeniu wyścigu, ale wynika to z dokładności procesu. Panel sędziowski ma dostęp do wszystkich zakamarków i tajemnic wyścigowych zmagań. Posiada on również przywilej wezwania na rozmowę samych zainteresowanych, z czego dość często korzysta. Tymczasowa struktura sprawia, że FIA nie musi ponosić kosztów na utrzymanie stałego zespołu przez cały sezon. Niestety niejednokrotnie zarzuca się części stewardów brak odpowiednich kwalifikacji. Te argumenty pojawiają się nie rzadziej niż te dotyczące stronniczości.

Bledną one jednak w porównaniu z uznaniowością wydawanych werdyktów. Kwestia limitów toru pojawia się niemal podczas każdego Grand Prix, budząc skonfundowanie wśród widzów i kierowców. Ci ostatni otrzymują upomnienia, ich czasy mogą być anulowane albo mogą być im przyznawane inne kary. Interpretacja przepisów zmienia się w trakcie weekendu wyścigowego, między jedną sesją a drugą, a i tak nie jest przejrzysta. Podobnie jest z kwestią żółtych flag. O tym, czy kierowca zachował się odpowiednio i zwolnił w obliczu niebezpieczeństwa na torze, decydują sędziowie. Postępowanie w tym przypadku nie jest jednoznaczne i jest czasochłonne. Nie mówiąc już o rozstrzyganiu winy w przypadku kolizji. Często sięga się wówczas po opcję niekarania żadnego z kierowców, a zdarzenie określa się mianem "incydentu wyścigowego".

ANGIELSKA ROBOTA

Kibicom śledzącym Formułę 1 w ostatnich dwudziestu latach sędziowskie decyzje kojarzyły się z postacią Charliego Whitinga. Anglik był obecny w tym środowisku przez ponad cztery dekady, na początku jako mechanik w zespole Brabhama, spełniając swoje marzenia z dzieciństwa. W Brabhamie odnosił wiele sukcesów, przyczyniając się do zdobycia mistrzowskich tytułów przez Nelsona Piquet. Kilka lat później przyszło mu poznać Formułę 1 z innej strony. W 1988 roku został delegatem technicznym serii. Następnie przydzielono mu role dyrektora wyścigowego, sędziego startowego oraz dyrektora do spraw bezpieczeństwa.

Ta ostatnia dziedzina była jego oczkiem w głowie. Jeszcze podczas działalności w Brabhamie doświadczył strasznej tragedii. W 1986 roku podczas testów zginął kierowca jego zespołu, Elio de Angelis. Włoch zatruł się oparami w płonącym bolidzie. Whiting już jako działacz w FIA mocno przeżył fatalne GP San Marino 1994, gdzie doszło do śmiertelnych wypadków Ronalda Ratzenbergera i Ayrtona Senny. Starał się jak mógł, by uniknąć takich sytuacji w przyszłości, mając duży wpływ na zaprojektowanie odpowiednich systemów bezpieczeństwa. Ostatnim wynalazkiem było halo. Pałąk chroniący głowę kierowców uratował wielu z nich zdrowie i życie.

Nie wszystkie decyzje Whitinga cieszyły się jednak powszechnym uznaniem. Podczas Grand Prix USA w 2005 roku firma Michelin oświadczyła, że jej opony nie są w stanie wytrzymać trudów wyścigu. Dla ogumienia wykorzystywanego przez większość zespołów w stawce szczególnie zdradliwy był zakręt numer 13. Obciążenia na owalnej części toru okazały się zbyt silne. Konkurencyjna firma Bridgestone wykorzystała doświadczenia z serii Indycar, przygotowując odpowiednią mieszankę. Szef firmy Michelin domagał się zmian w specyfikacji toru. Whiting pozostawał przeciwny i zaproponował bardziej radykalne rozwiązanie. Kierowcy w bolidach z oponami Michelin mieliby zwolnić na zakręcie, co niechybnie prowadziłoby do wypadków wynikających z różnicy prędkości. Na starcie ustawiło się zatem tylko sześć samochodów.

Wśród kierowców, którzy nie podzielali zdania Whitinga, prym w krytyce wiódł Sebastian Vettel. Końcówka Grand Prix Meksyku 2016 była niezwykle zacięta. Na metę za dwoma kierowcami Mercedesa przyjechał Max Verstappen, który niedługo potem dowiedział się o przyznanej pięciosekundowej karze za ścięcie zakrętu, dzięki czemu utrzymał przewagę nad Vettelem. Ten od razu domagał się ukarania Holendra, wyrażając się w nieparlamentarnych słowach o zwlekaniu dyrektora wyścigowego z podjęciem decyzji. Niemiec znalazł się na podium. Tuż po zejściu z niego przyszła wiadomość z FIA. 10 sekund kary za blokowanie Daniela Ricciardo i spadek na piąte miejsce.

Ah the good ol' cooldown room memories ��

Who could forget this moment from our 2016 race in Mexico?! ��

When a last minute penalty for Max Verstappen led to Sebastian Vettel's podium run! ��#MexicoGP �� #F1 pic.twitter.com/AXtPgox5g1
— Formula 1 (@F1) November 4, 2021

Szczególnie gęsta atmosfera panowała w trakcie kwalifikacji do Grand Prix Brazylii 2018. Vettel był wściekły po wezwaniu na procedurę ważenia bolidu. Przy próbie ruszenia zniszczył wszystkie urządzenia pomiarowe. Istniało ryzyko utraty pozycji, skończyło się na karze pieniężnej. Trzeba przyznać, że po nagłej śmierci Whitinga to właśnie Vettel oddał mu hołd w imieniu kierowców.

"You were a true racer... You were our friend."

At a memorial event at Silverstone in honour of Charlie Whiting, Sebastian Vettel delivers a tribute on behalf of all his fellow drivers pic.twitter.com/lvM09e0N3C
— Formula 1 (@F1) July 13, 2019

Nowa era legendarnego zespołu F1. Poznaj dawną ekipę Kubicy

Czytaj też

Nowa era legendarnego zespołu F1. Poznaj dawną ekipę Kubicy

Wielkie zmiany w F1. Kontrowersje w walce o tytuł okupione zwolnieniem

Czytaj też

Max Verstappen w wyniku decyzji Michaela Masiego mógł wyprzedzić Lewisa Hamiltona na ostatnim okrążeniu GP Abu Dhabi 2021. Dyrektor wyścigu zapłacił posadą za kontrowersyjną decyzję (fot. Getty)

Wielkie zmiany w F1. Kontrowersje w walce o tytuł okupione zwolnieniem

NAGŁA ZMIANA. NA STANOWISKU I NA TORZE

Śmierć legendarnej postaci zaskoczyła wszystkich. Anglik zmarł na zator płucny tuż przed pierwszą rundą sezonu 2019. Konieczne było znalezienie zastępstwa. Naturalnym kandydatem wydawał się być Michael Masi, asystujący wcześniej Whitingowi oraz pełniący rolę dyrektora w Formule 2 i Formule 3. Przodownictwo w panelu sędziowskim Formuły 1 objął tymczasowo, po kilku miesiącach uznano, że powinien pozostać na stałe. Większość zespołów dobrze oceniała jego pracę, choć nie brakowało uwag dotyczących przyznania kary czasowej Sebastianowi Vettelowi w trakcie Grand Prix Kanady 2019, przez co Niemiec stracił szansę na zwycięstwo w wyścigu.

Australijczyk przez długi czas pozostawał w cieniu, będąc osobą praktycznie nieznaną, co nie zdarza się często w Formule 1. Przyszedł moment, w którym seria była na językach wszystkich. Rywalizacja Maxa Verstappena z Lewisem Hamiltonem w sezonie 2021 należała do grona najwspanialszych w historii sportu. Za pojedynkiem dwóch wybitnych kierowców stało kilku równie wyraźnych aktorów. Masi na pewno nie chciał się znaleźć wśród nich, nie taka jest wszak rola sędziów. Stało się jednak inaczej.

Gorąco było od pierwszego wyścigu. Kontrowersyjne zakończenie Grand Prix Bahrajnu i zwlekanie z przerwaniem Grand Prix Azerbejdżanu były jedynie preludium do dalszej części zmagań. W końcu doszło do bezpośrednich starć koło w koło. Iskrzyło nie tylko między kierowcami, ale między szefami zespołów. Bezpośrednia komunikacja była dostępna również dla postronnych widzów i niejednokrotnie wzbudzała większe emocje niż wydarzenia na torze.

Masi dał sobie wchodzić na głowę, czego najlepszym przykładem było GP Arabii Saudyjskiej. Kolejność na restarcie ustalali między sobą przedstawiciele zespołów, prowadząc targi i negocjacje. Nie wpływało to pozytywnie na wizerunek sportu. Chaos był spory. Szef Red Bulla, Christian Horner uciekł się do stwierdzenia, że za Charliego Whitinga taka sytuacja nie miałaby miejsca. Obawiano się, że decyzje sędziowskie wpłyną w dużej mierze na ostateczne rozstrzygnięcie sezonu. Tak się też stało. Hamilton obronił pozycję przez ścięcie zakrętu na pierwszym okrążeniu. Kiedy okazało się, że dojedzie do mety jako zwycięzca Grand Prix Abu Zabi i zdobywca kolejnego tytułu mistrzowskiego, na tor wyjechał samochód bezpieczeństwa.

Neutralizacja należała do najdziwniejszych w historii Formuły 1. Postanowienia sędziów dotyczące oddublowywania się kierowców zmieniły się w ciągu chwili. Verstappen wyprzedził Hamiltona i został mistrzem świata. Z takim biegiem spraw przez długi czas nie mógł pogodzić się Mercedes. Kibice na Wyspach Brytyjskich, którzy tłumnie oglądali zmagania, byli wściekli ze względu na niezrozumiałą przegraną ich rodaka. Ba, na ten temat wypowiadali się nawet parlamentarzyści.

The FIA has detailed the timeframe for its inquiry into the controversial events of the Abu Dhabi GP, with the 'final decisions' to be announced on March 18.
— Sky Sports News (@SkySportsNews) January 13, 2022

Wielkie zmiany w F1. Kontrowersje w walce o tytuł okupione zwolnieniem

Czytaj też

Wielkie zmiany w F1. Kontrowersje w walce o tytuł okupione zwolnieniem

BĘDZIE INACZEJ. ALE CZY LEPIEJ?

FIA nie mogło zlekceważyć sytuacji. Masi musiał odejść. Dyrektorów wyścigu w tym sezonie będzie dwóch i będą się zmieniać po wyścig. Tę rolę przyznano Niels Wittichowi i Eduardo Freitasowi. Obaj mają długoletnie doświadczenie w pełnieniu tej funkcji w innych seriach. Wittich znany jest z DTM, gdzie również mierzył się z poważnymi wyzwaniami. Ostatni wyścig poprzedniego sezonu emocjami dorównywał temu rozegranemu dwa miesiące później w Formule 1. Liam Lawson, który przystępował do niego z pozycji lidera klasyfikacji generalnej, nie ukończył go ze względu na kraksę z innym kierowcą, nie ze swojej winy. Z kolei dwaj kierowcy Mercedesa, Philip Ellis i Lucas Auer otrzymali polecenie przepuszczenia swojego kolegi z zespołu, który dzięki temu zapewnił sobie tytuł. Freitas ma za sobą karierę w WEC.

Wspierać ich będzie Herbie Blash. To nie jedyna zmiana. Szefowie zespołów nie będą mogli się kontaktować z panelem sędziowskim. Ma również dojść do zmian w przepisach, których interpretacja była niejasna. Oczywiście pewnym jest, że nie unikniemy kontrowersji w przyszłym sezonie. Miejmy nadzieję, że będzie ich znacznie mniej oraz że wyczyny przyszłego mistrza świata, niezależnie od tego, kto nim zostanie, będą niepodważalne.